Starosta, aby aktywizować zawodowo określone osoby, samodzielnie lub we współpracy z innymi organami, organizacjami i podmiotami zajmującymi się problematyką rynku pracy oraz pracodawcami, inicjuje i realizuje tzw. programy specjalne. Programy specjalne są realizowane po zaopiniowaniu przez powiatową radę zatrudnienia.
Programy specjalne są finansowane ze środków Funduszu Pracy. Łączna kwota wydatków poniesionych na realizację programów specjalnych nie może przekroczyć 10 proc. wysokości środków Funduszu Pracy, ustalonych według algorytmu, przyznanych na finansowanie zadań w powiecie. Maksymalna wysokość środków Funduszu Pracy przeznaczonych w ramach jednego programu specjalnego na działania w przeliczeniu na jednego uczestnika wynosi dziesięciokrotność przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu rozpoczęcia programu specjalnego.
Łączna kwota wydatków poniesionych na specyficzne elementy wspierające zatrudnienie, związane z realizacją programu specjalnego, nie może przekroczyć 20 proc. wysokości środków Funduszu Pracy, przeznaczonych na realizację programu specjalnego. Programy specjalne mogą obejmować okres dłuższy niż rok budżetowy.
Realizacja programu
Program może być realizowany przez więcej niż jeden powiatowy urząd pracy. Opracowanie programu specjalnego poprzedza się przeprowadzeniem analizy służącej sporządzeniu charakterystyki lokalnego rynku pracy i zidentyfikowaniu jego głównych problemów. Przygotowując analizę lokalnego rynku pracy, uwzględnia się m.in.: strukturę bezrobocia, oferty pracy oraz bezrobotnych według zawodów i specjalności oraz wyniki monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych.
Programem specjalnym obejmuje się w pierwszej kolejności bezrobotnych i osoby poszukujące pracy, w stosunku do których stosowane usługi i instrumenty rynku pracy okazały się niewystarczające, aby wróciły na rynek pracy bądź utrzymały miejsca pracy.
Określając zakres i formy pomocy w ramach programu specjalnego, planuje się działania łączące usługi i instrumenty rynku pracy ze specyficznymi elementami wspierającymi zatrudnienie.
Pisemne porozumienie
W przypadku realizacji programu specjalnego we współpracy z innymi podmiotami zajmującymi się problematyką rynku pracy lub z pracodawcami starosta zawiera w tej sprawie pisemne porozumienie. W porozumieniu takim określa się w szczególności zadania realizowane przez poszczególne podmioty lub pracodawców, wysokość środków przeznaczonych na realizację poszczególnych zadań i źródła ich finansowania.
Fundusz Pracy
Po otrzymaniu od ministra pracy pisemnej informacji o ustalonej dla powiatu wysokości środków Funduszu Pracy, jakie mogą być wydatkowane w roku budżetowym na finansowanie zadań realizowanych przez samorząd powiatu, starosta określa limit wydatków możliwych do poniesienia na realizację programów specjalnych. Limit, o którym mowa, nie może przekroczyć 10 proc. kwoty środków Funduszu Pracy ustalonej dla powiatu.
Do wniosku o przyznanie dodatkowych środków Funduszu Pracy dołącza się projekt programu specjalnego, o którym mowa wyżej, opinię powiatowej rady zatrudnienia, a także odpowiednie porozumienie w przypadku realizacji programu specjalnego, np. we współpracy z innym powiatowym urzędem pracy lub pracodawcami. Starosta podejmuje decyzję o realizacji programu specjalnego po otrzymaniu informacji o przyznaniu dodatkowych środków Funduszu Pracy. W przypadku odmowy przyznania dodatkowych środków Funduszu Pracy starosta dokonuje zmian w projekcie programu specjalnego albo rezygnuje z jego realizacji. Program specjalny może być finansowany ze środków Funduszu Pracy przeznaczonych na realizację projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego.
Program dla bezrobotnych
Programy specjalne z uwzględnieniem analiz i prognoz lokalnego rynku pracy mogą dotyczyć osób wyłonionych przez starostę, które:
● są w okresie wypowiedzenia stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy,
● są zatrudnione u pracodawcy, wobec którego ogłoszono upadłość lub który jest w stanie likwidacji, z wyłączeniem likwidacji w celu prywatyzacji,
● otrzymują świadczenie socjalne przysługujące na urlopie górniczym lub górniczy zasiłek socjalny, określone w odrębnych przepisach,
● uczestniczą w zajęciach w Centrum Integracji Społecznej lub indywidualnym programie integracji,
● są żołnierzami rezerwy,
● pobierają rentę szkoleniową lub świadczenie szkoleniowe,
● podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie, jeżeli zamierzają podjąć zatrudnienie, inną pracę zarobkową lub działalność gospodarczą poza rolnictwem.
PODSTAWA PRAWNA
● Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 nr 69, poz. 415 ze zm.).
● Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 23 marca 2009 r. w sprawie programów specjalnych (Dz.U. nr 50, poz. 401).