Pracodawca, przeprowadzając restrukturyzację zatrudnienia, wypowiedział pracownikom umowy o pracę, ale naruszył przy tym procedurę przewidzianą w ustawie o zwolnieniach grupowych. Czy zwalniani pracownicy mogą tylko z tego powodu ubiegać się w sądzie o przywrócenie do pracy lub o odszkodowanie?
Tak, jest to możliwe w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego. Zgodnie z art. 45 par. 1 k. p. w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Za powyższe naruszenie przepisów o wypowiadaniu umów o pracę należy uznać również naruszenie procedur wymaganych tzw. ustawą o zwolnieniach grupowych, która wymaga m.in. konsultacji zamiaru przeprowadzenia zwolnień grupowych ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników.
W wyroku z 23 stycznia 1991 r. (I PR 452/90) SN wskazał, że wówczas obowiązująca ustawa o zwolnieniach grupowych przewidywała specjalny tryb postępowania przy dokonywaniu zwolnień grupowych, a jego naruszenie, przy wypowiadaniu umów na czas nieokreślony, powoduje powstanie roszczeń z art. 45 par. 1 k. p. Na tle obecnie obowiązującej ustawy o zwolnieniach grupowych za naruszenie trybu postępowania uznać należy naruszenie zasad określonych obecnie w jej art. 2–4 i art. 6.
W wyroku z 15 grudnia 2000 r. (I PKN 161/00) SN stwierdził, że naruszenie porozumienia w sprawie zwolnień grupowych, w którym pracodawca zobowiązał się do przedstawienia organizacji związkowej imiennej listy pracowników przewidzianych do zwolnienia przed wręczeniem im wypowiedzeń, stanowi naruszenie przepisów o wypowiadaniu umów o pracę w rozumieniu art. 45 par. 1 k. p. w związku z art. 9 par. 2 k. p. Warto też wspomnieć, iż roszczenia pracowników w trybie art. 45 k. p. w związku z naruszeniem procedury zwolnień grupowych są możliwe również w przypadku złożenia wielu pracownikom tzw. wypowiedzeń zmieniających (wyrok SN z 17 maja 2007 r. – III BP 5/07).