Przestój jest niezaplanowaną przerwą w wykonywaniu pracy spowodowaną zaburzeniami w normalnym funkcjonowaniu zakładu. Pojęcie przestoju zawiera w sobie element zaskoczenia, wyjątkowości i nietypowości zdarzeń.
W przepisach prawa pracy brak definicji przestoju. Zakres tego pojęcia został ukształtowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz opracowaniach przedstawicieli nauki prawa. Przyjmuje się, że przestój to nieplanowana i przejściowa przerwa w wykonywaniu pracy, spowodowana zaburzeniami w normalnym funkcjonowaniu zakładu pracy.
Pojęcie przestoju zawiera w sobie pewien element zaskoczenia, wyjątkowości i nietypowości danego zdarzenia. W związku z tym planowane przerwy w świadczeniu pracy, wynikające ze stosowanych rozkładów czasu pracy (np. w transporcie lub budownictwie), nie są przestojami.

Przyczyny powstania przestoju

Pojęcie przestoju nie może być interpretowane rozszerzająco, ponieważ jest to zjawisko niekorzystne dla pracowników. W czasie przestoju pracodawca może bowiem powierzyć pracownikom inną pracę, co powoduje osłabienie zasady związania stron ustaleniami nawiązanej przez nie umowy o pracę. Przestój może także spowodować faktyczne obniżenie wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika. Pracodawca nie może zatem swobodnie określać, co jest przestojem. Nie może również każdej zarządzonej przez siebie przerwy, niezależnie od jej przyczyny, ogłosić czy uważać za przestój w pracy.
Przestój może być spowodowany różnymi przyczynami, a więc wynikać z:
● okoliczności spowodowanych bezpośrednio przez pracodawcę, np. nieprzygotowanie odpowiedniej ilości surowców do produkcji;
● przyczyn niezależnych od stron stosunku pracy, np. blokada przejść granicznych lub wyłączenie dostawy prądu;
● warunków atmosferycznych, np. opady śniegu uniemożliwiające prace budowlane.
Przestój może również zostać spowodowany przez pracownika w sposób zawiniony (np. przez wywołanie awarii urządzeń na skutek niedbalstwa) lub w sposób niezawiniony (np. błąd niewyszkolonego pracownika). Ponadto za przyczynę uniemożliwiającą świadczenie pracy w rozumieniu art. 81 par. 1 k.p. należy uznać strajk pracowników, umożliwiający świadczenie pracy. Dlatego niewykonywanie pracy w okresie strajku przez pracowników niebiorących w nim udziału uzasadnia wypłatę im wynagrodzenia.
Natomiast nie są uważane za przestój zakłócenia w funkcjonowaniu zakładu wywołane względami ekonomicznymi. W uchwale z 16 października 1992 r. (I PZP 58/92; OSP 1993/6/135) SN wskazał, że nie stanowi przestoju w rozumieniu art. 81 k.p. ograniczenie produkcji wywołane zmniejszeniem popytu na wyroby. W warunkach gospodarki rynkowej trudności ze zbytem wyrobów są zjawiskiem normalnym, dającym się przewidzieć i wymagającym programowania.
To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej: Warunkiem otrzymania pensji jest gotowość do pracy.
W pełnej wersji artykułu dowiesz się więcej na temat:

- Gotowości pracownika do podjęcia pracy
- Pracy u innego pracodawcy
- Likwidacji zakładu pracy