Przedsiębiorca prowadzi bar, w którym odtwarza muzykę. Podpisał więc umowę z ZAiKS-em i płaci ustalone opłaty. Przed tygodniem odwiedzili go przedstawiciele innej organizacji zbiorowego zarządzania - STOART-u - i pouczyli go, że powinien podpisać umowę także z tą organizacją. Czy przedsiębiorca musi zawrzeć umowę nie tylko z ZAiKS-em, ale także z innymi organizacjami zbiorowego zarządzania i płacić im ustalone opłaty?
W prawie autorskim obowiązuje zasada, zgodnie z którą twórca ma wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z niego. W przypadku eksploatacji utworów muzycznych dochodzi do wykorzystania przejawu działalności twórczej jednocześnie kilku kategorii uprawnionych. Z tego wynika, że prawo do wynagrodzenia przysługuje zarówno twórcy muzyki, jak i tekstu piosenki. Poza tym przepisy przewidują prawo do wynagrodzenia za korzystanie z artystycznego wykonania także artyście wykonawcy utworu, a więc piosenkarzowi czy też muzykowi-instrumentaliście. Dodatkowo w przypadku nadawania, reemitowania lub odtwarzania wprowadzonego do obrotu fonogramu lub wideogramu prawo do stosownego wynagrodzenia przysługuje jego producentowi. Tak więc prawo do wynagrodzenia przysługuje kilku uprawnionym, tzn. autorom, wykonawcom, producentom.
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych wprowadza też mający duże znaczenie wyjątek od przedstawionej wyżej zasady. Polega on na tym, że posiadacze urządzeń służących do odbioru programu radiowego lub telewizyjnego mogą za ich pomocą obierać nadawane utwory, choćby urządzenia te były umieszczone w miejscu ogólnie dostępnym, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych.



Jeżeli jednak publiczne odtworzenie utworu w jakikolwiek sposób wspomaga podmiot prowadzący działalność gospodarczą w osiąganiu zysków (nawet w sposób pośredni, poprzez zwiększenie obrotów), jest on zobowiązany do uiszczenia odpowiednich opłat. W przypadku barów odtwarzanie określonej muzyki zwykle ma wpływ na zwiększenie liczby gości odwiedzających ten lokal. To z kolei oznacza wyższe obroty, które bez wątpienia stanowią korzyść materialną dla osoby prowadzącej np. bar. Co istotne, obowiązek udowodnienia nieosiągania korzyści majątkowych leży po stronie osoby korzystającej z utworów i przedmiotów praw pokrewnych, co w praktyce jest bardzo trudne.
Zezwolenie ministra kultury i dziedzictwa narodowego na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi posiadają w szczególności: Stowarzyszenie Autorów ZAiKS (reprezentujące twórców), Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych SAWP (będące przedstawicielem artystów wykonawców), Związek Artystów Wykonawców STOART (zarządzający prawami artystów wykonawców), a także Związek Producentów Audio-Video ZPAV (reprezentujący producentów).
Każde z tych stowarzyszeń reprezentuje innych uprawnionych, którym zgodnie z przepisami przysługuje prawo do wynagrodzenia z tytułu publicznego odtwarzania utworu. Tak więc w sytuacji publicznego odtwarzania utworów konieczne jest podpisanie umów z organizacjami zbiorowego zarządzania, które reprezentują artystów i twórców, których utwory są publicznie odtwarzane przez dany podmiot.
PODSTAWA PRAWNA
Art. 17, art. 24, art. 86, art. 94 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631).