Pracodawca będący osobą fizyczną nie wypłacił mi należnego wynagrodzenia z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych ani ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy po rozwiązaniu stosunku pracy. Gdy chciałem wnieść pozew o zapłatę niewypłaconych mi kwot okazało się, że pracodawca nie mieszka pod znanym mi adresem, zaś jego aktualne miejsce pobytu jest nieznane. Czy jest jakiś sposób, aby pomimo braku obecności pozwanego wnieść sprawę o zapłatę do sądu?

Tak
Fakt, iż miejsce pobytu przeciwnika procesowego nie jest znane, nie uniemożliwia przeprowadzenia procesu.
W takiej sytuacji pracownik powinien złożyć wniosek o ustanowienie kuratora procesowego dla pracodawcy. Jedyną okolicznością uzasadniającą ustanowienie kuratora procesowego jest to, aby miejsce pobytu przeciwnika procesowego było nieznane. Osoba domagająca się ustanowienia kuratora powinna fakt ten uprawdopodobnić. Najczęściej następuje ono poprzez przedstawienie dokumentów, takich jak pisma kierowane do przeciwnika zwrócone przez pocztę z powodu wyprowadzki adresata, czy informacje z centralnego biura adresowego lub z właściwego wydziału ewidencji ludności. Kurator może zostać ustanowiony w procesie z zakresu prawa pracy wyłącznie na wniosek. Wniosek ten pracownik może złożyć już w pozwie, jeśli składając pozew wie, że miejsce pobytu pozwanego pracodawcy nie jest znane. Jeżeli dopiero przy próbie doręczenia pozwanemu odpisu pozwu okaże się, iż jego miejsce pobytu jest nieznane, będzie to również uprawniało powoda do złożenia wniosku o ustanowienie kuratora. Należy jednak wiedzieć, że samo niepodejmowanie korespondencji przez pozwanego nie daje podstaw do ustanowienia kuratora i konieczne jest uprawdopodobnienie, że miejsce jego pobytu nie jest znane. Po ustanowieniu kuratora sąd doręcza mu wszelkie pisma przeznaczone dla strony. Nie jest to jednak kurator ustanowiony tylko dla doręczeń, ponieważ jest uprawniony do podejmowania za stronę wszystkich czynności procesowych. Powinien on również dążyć do ustalenia miejsca pobytu strony.
Rozpoznanie sprawy bez ustanowienia kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego, mimo wniosku powoda oraz istnienia przesłanek przewidzianych w art. 143 i art. 144 k.p.c., powoduje pozbawienie go możliwości obrony swych praw, co jest przyczyną nieważności postępowania (wyrok SN z 16 grudnia 1994 r., I PRN 33/94, OSNP 1995/9/109). Nieważność postępowania powoduje konsekwencje w postaci uchylenia wyroku, od którego wniesiono apelację, lub możliwość żądania wznowienia postępowania, jeżeli wyrok uprawomocnił się. Identyczne skutki mogą nastąpić w sytuacji odwrotnej - to jest wtedy gdy kurator został ustanowiony bez uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu danej osoby jest nieznane bądź dla osoby, której miejsce pobytu jest znane (postanowienie SN z 18 listopada 1982 r., I CR 389/82, LEX nr 8490).
RAFAŁ KRAWCZYK
sędzia SR w Wąbrzeźnie
PODSTAWA PRAWNA
Art. 143, art. 144 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).