Jednym z przejawów istniejącej na gruncie przepisów prawa pracy ochrony kobiet w ciąży jest nałożenie na pracodawcę obowiązku ograniczenia czasu pracy tej grupy pracownic do maksymalnie ośmiu godzin na dobę. Co to oznacza w praktyce dla pracodawcy, zwłaszcza gdy zatrudnia on kobiety w innym niż podstawowy systemie czasu pracy?
Obowiązek ograniczenia czasu pracy kobiet w ciąży wynika z przepisów art. 178 par. 1 k.p., przewidującego bezwzględny zakaz zatrudniania pracownic w ciąży w godzinach nadliczbowych oraz art. 148 k.p., zgodnie z którym czas pracy pracownic w ciąży, zatrudnianych w systemie równoważnego czasu pracy, systemie pracy w ruchu ciągłym, systemie pracy weekendowej oraz systemie skróconego tygodnia pracy, nie może przekraczać osiem godzin.
Wprowadzenie w art. 148 k.p. maksymalnej dobowej normy czasu pracy dla pracownic w ciąży rodzi po stronie pracodawcy obowiązek skrócenia czasu pracy pracownicy pracującej dotychczas w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, tak aby nie przekraczał on ośmiu godzin na dobę.
Zakaz pracy kobiet w ciąży w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy jest zakazem bezwzględnym, niezależnym od wniosku czy zgody pracownicy. Obowiązuje on od momentu stwierdzenia ciąży. Pracodawca zatem w momencie powzięcia informacji o ciąży pracownicy powinien zwalniać ją z obowiązku świadczenia pracy powyżej dopuszczalnych ośmiu godzin pracy, bez konieczności jej wniosku czy zgody, a nawet wbrew jej prośbie o zezwolenie na pracę w wydłużonym wymiarze dobowym.
Ograniczenie przez pracodawcę faktycznego czasu pracy kobiety w ciąży nie wpływa niekorzystnie na jej sytuację płacową. Na mocy art. 148 k.p. zachowuje ona prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem wymiaru jej czasu pracy. W praktyce oznacza to, iż pracownica ma prawo do wynagrodzenia za pełny dobowy wymiar czasu pracy, a przy rozliczaniu czasu pracy powinna być traktowana przez pracodawcę tak, jakby przepracowała pełną liczbę godzin określoną rozkładem czasu pracy.
Przysługujące pracownicy wynagrodzenie za czas nieprzepracowany w związku z obowiązkiem skrócenia czasu pracy oblicza się na podstawie zasad określonych w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. z 1996 r. nr 62, poz. 289 z późn. zm.).
ARKADIUSZ SOBCZYK
radca prawny, Kancelaria Prawna Sobczyk i Współpracownicy w Krakowie
