Od 1 stycznia tego roku pracownikom przysługuje urlop ojcowski. Z uprawnienia tego trzeba skorzystać przed ukończeniem przez dziecko pierwszego roku życia.
Do końca 2011 r. mężczyźni mają prawo do tygodnia urlopu ojcowskiego, który mogą poświęcić na opiekę nad dzieckiem. Od 2012 roku wymiar tego urlopu wzrośnie do dwóch tygodni. Nowe uprawnienie nie będzie przysługiwać wszystkim ojcom, lecz tylko tym, których dziecko nie ukończyło jeszcze 12 miesięcy. Aby z niego skorzystać, rodzic będzie musiał odpowiednio wcześniej poinformować pracodawcę o terminie rozpoczęcia urlopu. Tak wynika z art. 1823 kodeksu pracy, który został wprowadzony ustawą z 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy.

Uprawnieni mężczyźni

Prawo do urlopu ojcowskiego przysługuje pracownikom, czyli osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Z wolnego tygodnia na opiekę nad dzieckiem mogą skorzystać też osoby, które nie są pracownikami, ale podlegają ubezpieczeniu chorobowemu na innej podstawie niż umowa o pracę (np. z tytułu prowadzenia własnej działalności gospodarczej). Osobom tym za cały okres urlopu ojcowskiego będzie przysługiwał zasiłek macierzyński.
Nowe uprawnienie rodzicielskie uzyskali tylko ojcowie wychowujący dzieci. Oznacza to, że urlop ojcowski nie przysługuje np. małżonkowi matki, który nie przysposobił jej dziecka. Jednocześnie z przepisów wynika, że prawo to posiada tylko ten ojciec, który wychowuje dziecko. Warunku tego nie spełnia na pewno mężczyzna, którego władza rodzicielska została zawieszona lub któremu odebrano takie prawa.

Przed ukończeniem roku

Jednak samo posiadanie władzy rodzicielskiej nie oznacza jeszcze, że ojcu przysługuje urlop ojcowski. Wydaje się, że prawo takie posiadają wyłącznie ci ojcowie, którzy mogą sprawować rzeczywistą opiekę nad dzieckiem. Taki był bowiem główny cel uchwalenia nowych przepisów i wprowadzenia dodatkowego uprawnienia rodzicielskiego dla mężczyzn.
Pracownik ojciec może skorzystać z urlopu ojcowskiego tylko do ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia. Przepis ten z jednej strony ogranicza możliwość korzystania z takiego wolnego, ale z drugiej strony przyznaje takie uprawnienie ojcom dzieci urodzonych w 2009 roku. Z urlopu ojcowskiego na pewno nie mogą skorzystać ojcowie, których dzieci urodziły się 1 stycznia ubiegłego roku. Skończą one bowiem pierwszy rok życia już w dniu wejścia w życie przepisów uprawniających do wolnego tygodnia na opiekę nad dzieckiem.
Z kolei rodzice dzieci urodzonych w dniach od 2 do 7 stycznia 2009 r. nie będą mogli wykorzystać pełnego tygodnia wolnego już po 1 stycznia 2010 r. Z przepisów wynika, że jest on niepodzielny i przysługuje w pełnym wymiarze tygodnia. Jednak zdaniem ZUS w takiej sytuacji należy proporcjonalnie obniżyć wymiar wolnego do daty ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia. Zatem jeśli dziecko dziś kończy urodziny, pracownik miał prawo skorzystać z urlopu ojcowskiego od 1 stycznia (dzień wejścia w życie przepisów przyznających takie uprawnienie) do 4 stycznia (dzień pierwszych urodzin dziecka). W tym przypadku wymiar urlopu ojcowskiego zostanie skrócony z siedmiu do pięciu dni. Interpretacja ZUS jest ważna, bo może mieć zastosowanie nie tylko na przełomie 2009 i 2010 r., ale także w przyszłości, w przypadku gdy pracownik zbyt późno będzie chciał rozpocząć korzystanie z urlopu ojcowskiego.
To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej: Na jakich zasadach ojciec dziecka skorzysta z urlopu ojcowskiego.