Pracodawca zatrudniający mniej niż 20 pracowników może utworzyć zakładowy fundusz świadczeń socjalnych lub wypłacać świadczenia urlopowe. Może też, po spełnieniu określonych warunków, uwolnić się od obu tych obowiązków. Jakie warunki musi spełnić, aby nie wypłacać świadczeń urlopowych?
Zgodnie z ustawą o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych pracodawcy zatrudniający mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty nie muszą, lecz mogą utworzyć zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (art. 3 ust. 3 ustawy). Wypłacają oni jednak pracownikom, zgodnie z art. 3 ust. 5 ustawy, świadczenie urlopowe. Świadczenie to wypłacane jest raz w roku, gdy pracownik udaje się na urlop wypoczynkowy trwający co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych. Wysokość świadczenia wynika z art. 5 ustawy i w 2009 roku dla pracownika zatrudnionego w normalnych warunkach wynosi 1000,04 zł.
Jeśli pracodawca zatrudniający mniej niż 20 pracowników nie chce tworzyć funduszu socjalnego, ani wypłacać świadczeń urlopowych, powinien poinformować o tym pracowników do 31 stycznia danego roku. Informację tę należy przekazać w sposób przyjęty u danego pracodawcy (np. poprzez wywieszenie na tablicy ogłoszeń).
Pracodawca, który nie ogłosi decyzji o rezygnacji ze świadczeń socjalnych i nie wypłaci świadczeń urlopowych, może zostać ukarany karą grzywny do 5 tys. zł. Dodatkowo powinien liczyć się z roszczeniami pracowników o wypłatę tych świadczeń. Sąd Najwyższy uznał bowiem, iż osoby zatrudnione przez pracodawcę zatrudniającego mniej niż 20 pracowników, który nie utworzył funduszu socjalnego, mają roszczenia o wypłatę świadczenia urlopowego (wyrok z 4 lipca 2007 r., II PK 25/07). Interpretację bardziej korzystną dla pracodawców przedstawił Naczelny Sąd Administracyjny. W wyroku z 1 marca 2007 r. (I OSK 814/06) stwierdził, że jeśli pracodawca nie przyjął na siebie obowiązku wypłaty świadczeń urlopowych, nieprzekazanie pracownikom wyżej opisanej informacji nie może być utożsamiane z obowiązkiem wypłaty świadczenia urlopowego.