Szkoły, szpitale i prywatne firmy będą musiały zapłacić odszkodowanie uczniom, pacjentom i klientom, którym odmówiły usług np. ze względu na wiek lub niepełnosprawność.
Osoby, które uznają, że dyskryminuje ich np. promocja handlowa, reklama, odmowa najmu mieszkania, zasady rekrutacji do szkół lub dostępu do opieki medycznej, będą mogły żądać zaniechania takich działań lub zadośćuczynienia. Jeżeli z tego powodu poniosą szkodę (np. osoba niepełnosprawna przyjedzie na własny koszt do masażysty, który odmówi usługi), będą mogły się starać o odszkodowanie. Tak wynika z ostatecznej wersji rządowego projektu ustawy w sprawie wdrożenia niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania. Teraz trafi ona pod obrady Rady Ministrów. Musi być uchwalona szybko, bo ponagla nas w tej sprawie Komisja Europejska.
– Przepisy te będą miały prewencyjny charakter. Jeśli zapadnie kilka głośnych wyroków na ich podstawie, rzadziej będzie dochodziło do przypadków naruszenia zasady równego traktowania – uważa Urszula Nowakowska, dyrektor Centrum Praw Kobiet.
W praktyce to właśnie sądy zdecydują o stosowaniu nowych przepisów. Określą one, czy na podstawie nowej ustawy np. osoby niepełnosprawne mogą się domagać dostosowania do ich potrzeb obiektów usługowych. Będą musiały też rozstrzygać, czy zasadne są ewentualne pozwy dotyczące naruszenia zasady równego traktowania w treści reklam lub promocji (jeśli preferują one daną grupę konsumentów).
Zdaniem ekspertów z nowych praw częściej będą korzystać konsumenci niż pracownicy.
– Zasady równego traktowania podwładnych normuje kodeks pracy i przepisy te mają pierwszeństwo stosowania – mówi Izabela Lipińska, prawnik z Kancelarii Radcy Prawnego Marcin Wojewódka.
Podkreśla, że pracodawcy nadal będą musieli więc przestrzegać 183a k.p., który zabrania dyskryminacji pracowników i kandydatów do pracy m.in. ze względu na wiek, płeć, niepełnosprawność czy religię.
Z ostatecznej wersji ustawy zniknęły przepisy o ustanowieniu pełnomocnika ds. równego traktowania. Miał on m.in. opracowywać akty prawne dotyczące równego traktowania, monitorować przestrzeganie ustawy i interweniować w indywidualnych przypadkach naruszenia zasad. Zgodnie z ostateczną wersją część tych zadań będzie wykonywał rzecznik praw obywatelskich.