Jedną z grup pracowników, których stosunek pracy podlega szczególnej ochronie, są radni gminy. Ochrona ta przejawia się w obowiązku uzyskania przez pracodawcę zgody rady gminy na rozwiązanie umowy z pracownikiem będącym radnym. Czy zawsze zgoda ta jest konieczna?
Szczególna ochrona stosunku pracy radnego obejmuje zarówno definitywne jego zakończenie, jak i wypowiedzenie warunków pracy i płacy (wyrok SN z 23 lutego 2006 r. II BP 4/05). Pracodawca, który chce wypowiedzieć umowę o pracę bądź obniżyć wynagrodzenie radnego, będzie więc zobowiązany do złożenia wniosku oraz uzyskania specjalnej uchwały rady gminy wyrażającej na to zgodę.
Ochrona stosunku pracy radnego nie ma jednak zastosowania w przypadku przeprowadzania tzw. zwolnień grupowych. W takiej sytuacji pracodawca może wypowiedzieć radnemu umowę o pracę bez konieczności uzyskania zgody rady gminy (wyrok NSA w Warszawie z 9 maja 2006 r., II OSK 194/06). Szczególna ochrona przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem będzie jednak istniała w razie przeprowadzania tzw. zwolnień indywidualnych z przyczyn niedotyczących pracowników (art. 10 tzw. ustawy o zwolnieniach grupowych).
Decyzja o udzieleniu zgody należy do rady, a jej uzyskanie w praktyce nie jest proste. Rada zobowiązana jest do odmowy jej udzielenia tylko w jednym przypadku: jeżeli podstawą rozwiązania stosunku pracy są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu. W pozostałych przypadkach może tej zgody odmówić lub ją udzielić. W orzecznictwie istnieje rozbieżność dotycząca zakresu swobody rady przy podejmowaniu tej decyzji. Zgodnie z wyrokiem SN z 11 grudnia 2007 r. (I PK 152/07) ze względu na brak kryteriów i warunków, jakimi rada ma się kierować przy podejmowaniu decyzji o wyrażeniu zgody, leży ona w jej swobodnym uznaniu i rada nie musi nawet uzasadniać swojego stanowiska. Istnieją jednak poglądy, które nakładają na radę nie tylko wymóg uzasadnienia swojego stanowiska (np. wyrok NSA w Warszawie z 8 czerwca 2006 r. II OSK 410/06), ale również podnoszące, iż decyzja rady nie może zapadać w oderwaniu od argumentów przedstawianych przez pracodawcę. Zgodnie z wyrokiem NSA z 6 maja 2003 r. (II SA/Kr 363/03) uprawnienie rady gminy do odmowy wyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku pracy nie uprawnia rady do odmowy jej wydania w każdej sytuacji. Zdaniem NSA wadliwa byłaby taka uchwała, której motywy byłyby nie do pogodzenia z zasadami porządku prawnego, która nie miałaby oparcia w stanie faktycznym, w jakim wypowiedzenie zostało dokonane. Odmawiając wyrażenia zgody na zwolnienie radnego rada powinna bowiem mieć na względzie ochronę wartości, które są istotne i chronione przez polski porządek prawny.