Zatrudnianie obywateli innych państw jest w naszym kraju coraz bardziej popularne, choćby z tego względu, że coraz większa liczba naszych specjalistów migruje do pracy w Unii Europejskiej. Kłopoty ze znalezieniem polskiego kandydata do pracy przekładają się bezpośrednio na poszukiwania pracowników z innych państw, w szczególności zza wschodniej granicy.

Często pracodawcy nie chcą tracić czasu na poszukiwanie Polaków do pracy. Dzieje się tak dlatego, że nie wierzą w to, że mogą jeszcze znaleźć w kraju dobrych fachowców, ale i dlatego, że oferowane stawki płacy przestały być dla Polaków atrakcyjne.
Łatwiejsze zatrudnienie
Do pracy na budowach najczęściej zatrudniani są obywatele Ukrainy, Rosji czy Białorusi. W usługach gastronomicznych najczęściej pracują obywatele z państw azjatyckich. Natomiast np. w sektorach finansowych dobrze oceaniami są Francuzi i Amerykanie, do nauki języków najczęściej zatrudnia się native speakerów - Anglików czy Amerykanów. Trzeba jednak zauważyć, że pomimo rosnących tendencji do otwierania naszego rynku pracy, liczba cudzoziemców pracujących w Polsce jest jeszcze ciągle stosunkowo mała i stanowi zatrudnienie uzupełniające, a nie wspierające.
Zatrudnienie obcokrajowców wiąże się jednak z koniecznością przejścia pewnej procedury, a co za tym idzie, składania dokumentów i ponoszenia opłat. Oczywiście zauważa się coraz dalej idące uproszczenia i udogodnienia, jednakże ciągle jeszcze biurokracja jest w stanie odstraszyć potencjalnego pracodawcę od legalnego zatrudniania obcokrajowca. Obowiązująca procedura uzyskania zezwolenia na pracę pozwala na kontrolowanie przez państwo zapotrzebowania pracowników na konkretne miejsca pracy. W konsekwencji przeciwdziała potencjalnemu zabieraniu miejsc pracy Polakom i zwiększeniu lokalnego bezrobocia.
Bez zezwolenia na pracę
Zgodnie z art. 87 ust. 1 pkt 8 lit. a) i b) ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. nr 99, poz. 1001 z późn. zm.) pozwolenia na pracę nie potrzebują obywatele państw Unii Europejskiej i obywatele państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależący do UE, tj. cudzoziemcy z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii. Podobnie jest w przypadku obywateli Szwajcarii.
Ponadto rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 27 czerwca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz.U. nr 120, poz. 824) pozwoli obywatelom Rosji, Ukrainy i Białorusi znaleźć pracę bez zezwolenia w okresie od 20 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2009 r. Muszą jednak zostać spełnione łącznie następujące warunki:
  •  praca ta nie może przekroczyć trzech miesięcy w ciągu kolejnych następujących po sobie sześciu miesięcy,
  •  polski pracodawca wyda oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy, przedmiotowe oświadczenie musi być poświadczone w powiatowym urzędzie pracy,
  •  cudzoziemiec posiada wizę w celu wykonywania pracy.
Natomiast osoby, które podjęły pracę w Polsce w sektorze rolnym na podstawie oświadczeń wystawionych zgodnie z przepisem sprzed nowelizacji rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 30 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz.U. nr 156, poz. 1116 z późn. zm.) mogą korzystać ze swoich uprawnień do upływu ważności wizy lub zakończenia pracy.
Ponadto przypadki, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium RP jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę, określa wspomniane już rozporządzenie w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Dotyczy to m.in. osób będących nauczycielami języków obcych lub tych, którzy prowadzą zajęcia w obcych językach, którzy wykonują pracę w ramach umów i porozumień międzynarodowych. Ważne jest to, by potrzeba zatrudnienia cudzoziemca została potwierdzona przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania oraz język, którego nauczają, był ich językiem ojczystym.
Zgodnie z aktualnym brzmieniem rozporządzenia prezesi spółek czy członkowie zarządów, którzy nie są obywatelami EOG, mogą pełnić bez zezwolenia swoje funkcje przez trzy miesiące w ciągu pół roku. Do tej pory okres ten wynosił 30 dni w ciągu roku kalendarzowego.
Zezwolenia na pracę
Podjęcie pracy w Polsce przez cudzoziemca jest szczególną sytuacją. Zgodnie bowiem z zasadą wynikającą z art. 87 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, cudzoziemiec może wykonywać pracę na terytorium RP, jeżeli posiada zezwolenie na pracę wydane przez wojewodę właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy. Zezwolenie jest wydawane na pisemny wniosek pracodawcy dla konkretnej osoby i na opisane stanowisko. Każde przesunięcie pracownika na inne stanowisko wiąże się z koniecznością ponownego ubiegania się o pozwolenie.
Wydawanie zezwolenia na zatrudnienie cudzoziemca w Polsce przebiega dwuetapowo. Po pierwsze, pracodawca otrzymuje przyrzeczenie zezwolenia, które stanowi dla cudzoziemca podstawę do ubiegania się o dokumenty legalizujące pobyt cudzoziemca na terytorium RP w związku z wykonywaniem pracy. W drugim etapie, czyli po uzyskaniu dokumentu legalizującego pobyt, wydawane jest dla cudzoziemca zezwolenie na wykonywanie pracy na terytorium Polski. Jeżeli w dniu składania wniosku cudzoziemiec posiada odpowiednie dokumenty legalizujące pobyt w związku z wykonywaniem pracy na terytorium RP decyzja w przedmiocie zezwolenia wydawana jest bez konieczności uprzedniego wydania przyrzeczenia. Warto podkreślić, że przed wystąpieniem o zezwolenie pracodawca musi wykazać, że podjął starania, by na tym stanowisku zatrudnić obywatela polskiego lub osobę, która nie musi mieć zezwolenia na pracę. W praktyce oznacza to obowiązek przedłożenia takich dokumentów, jak kserokopie ogłoszeń o pracę zamieszczonych przez pracodawcę w prasie czy umowy z pośrednikiem pracy. Pod uwagę brane są również informacje starosty właściwego ze względu na miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca na temat sytuacji na lokalnym rynku pracy oraz na temat możliwości zabezpieczenia potrzeb kadrowych pracodawcy.
26 października 2007 r. na mocy rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 17 października 2007 r. w sprawie wysokości wpłaty dokonywanej w związku ze złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz.U. nr 195, poz. 1409) obniżone zostały stawki opłat za wydanie zezwoleń na pracę. Dotychczas, niezależnie od okresu wykonywania umowy przez cudzoziemca, pracodawca płacił za pozwolenie 936 zł, czyli wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2007 roku. Natomiast za przedłużenie zezwolenia na zatrudnienie cudzoziemca opłata wynosiła 468 zł.
W przypadku złożenia wniosku o przedłużenie zezwolenia na pracę cudzoziemca pracodawca dokonuje wpłaty odpowiednio w wysokości połowy wymienionej wyżej kwoty.
PRZYKŁAD
ZMIANA ZEZWOLENIA
Zakład gastronomiczny w Warszawie zatrudniający dwóch Turków poszerzył profil działalności. Jednemu z cudzoziemców powierzono wykonywanie pracy na innym stanowisku. W opisywanej sytuacji zmiana rodzaju pracy wymaga jednocześnie zmiany zezwolenia.
AKTUALNE OPŁATY ZA ZEZWOLENIE:
  •  50 zł - w przypadku gdy pracodawca zamierza powierzyć wykonywanie pracy na okres nieprzekraczający trzech miesięcy;
  •  100 zł - w przypadku gdy pracodawca zamierza powierzyć cudzoziemcowi wykonywanie pracy na okres dłuższy niż trzy miesiące;
  •  200 zł - w przypadku gdy pracodawca albo podmiot zamierza delegować do Polski cudzoziemca w celu realizacji usługi eksportowej.
Statystyka zezwoleń
Zgodnie z informacjami Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, mimo dochodzących z rynku wielu sygnałów o zapotrzebowaniu na pracowników z zagranicy, w I połowie 2007 r. liczba wniosków o zezwolenia na pracę cudzoziemców wzrosła nieznacznie w stosunku do analogicznego okresu 2006 roku. Należy jednak pamiętać, że ze względu na zniesienie od 17 stycznia 2007 r. wymogu uzyskania zezwoleń na pracę dla obywateli wszystkich państw EOG oraz Szwajcarii całościowe dane za rok 2006 i 2007 nie mogą być w pełni porównywalne. Jedynie 1,3 proc. wniosków zostało rozpatrzonych negatywnie.
SYLWIA GORTYŃSKA
pgp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Rozdział 16 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. nr 99, poz. 1001).
■ Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 30 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz.U. nr 156, poz. 1116 z późn. zm.).
Zezwolenia na pracę w Polsce / DGP