Nie wszystkie rozstrzygnięcia sądu pracy podlegają zaskarżeniu do sądu II instancji. Od większości z nich nie można złożyć zażalenia. Zawsze jednak istnieje możliwość zaskarżenia orzeczenia sądu dotyczącego kosztów procesu.

Postanowienia i zarządzenia można zaskarżyć składając zażalenie. W sytuacji, gdy postanowienie lub zarządzenie zostało wydane na posiedzeniu niejawnym i doręczone pracownikowi lub pracodawcy wraz z uzasadnieniem, wówczas termin do wniesienia zażalenia wynosi siedem dni i jest liczony od dnia ich doręczenia. Natomiast na postanowienie ogłoszone na rozprawie zażalenie można złożyć w terminie siedmiu dni od jego ogłoszenia. Można również złożyć w terminie siedmiu dni wniosek o uzasadnienie postanowienia i wnieść zażalenie w terminie siedmiu dni od jego doręczenia.
Zaskarżanie zarządzeń
Przewodniczący zwróci pozew, który posiada braki, jeżeli nie zostaną one usunięte pomimo jego wezwania. Na tego rodzaju zarządzenie przysługuje zażalenie, ale wyłącznie powodowi, ponieważ tylko jemu zostanie ono doręczone. Niekiedy jednak składanie zażalenia w takiej sytuacji jest bezcelowe, gdyż po usunięciu braków formalnych sprawa nie zostanie faktycznie zwrócona, tylko wpisana pod nowy numer i rozpoznana. Sąd Najwyższy dopuszcza w drodze analogii możliwość złożenia zażalenia na zarządzenie o zwrocie skargi o wznowienie postępowania (por. uchwała SN z 22 stycznia 1998 r., III CZP 69/97, OSNC 1998/7-8/111).
Jeżeli sprawa podlega opłacie, wówczas zaskarżeniu podlega zarządzenie przewodniczącego o ustaleniu wymiaru opłaty. Zaskarżalne są również zarządzenia o zwrocie opłaty lub zaliczki na wydatki. Warto jednak w tym miejscu zaznaczyć, iż żadna ze stron nie ma uprawnienia do zaskarżenia zarządzenia ustalającego wysokość zaliczki na opinię biegłego lub inną czynność połączoną z wydatkami.
Pozostałe zarządzenia przewodniczącego nie podlegają zaskarżeniu. W szczególności nie można zaskarżyć zażaleniem zwrotu pozostałych pism procesowych, np. wniosków dowodowych, o zwolnienie od kosztów sądowych, o ustanowienie adwokata z urzędu, przywrócenie terminu. Niedopuszczalne jest również zaskarżanie do sądu II instancji wszelkiego typu, zawiadomień czy wezwań do przedłożenia dowodów. Nie jest zaskarżalne również zarządzenie o przekazaniu sprawy przez sąd pracy do wydziału cywilnego po stwierdzeniu, iż sprawa nie ma charakteru sprawy z zakresu prawa pracy.
Przekazanie sprawy
Jeżeli powód cofnie pozew, sąd może go odrzucić lub umorzyć postępowanie bez wyznaczania terminu rozprawy. Obydwa takie orzeczenia można zaskarżyć zażaleniem, ponieważ kończą postępowanie, a wszystkie postanowienia kończące postępowanie rozpoznawcze są zaskarżalne. Zażalenie można złożyć również na postanowienie o przekazaniu sprawy do sądu równorzędnego lub innego organu. Jeżeli jednak sąd rejonowy przekaże sprawę do sądu okręgowego, wówczas zażalenie na takie postanowienie nie będzie przysługiwało. Strona niezadowolona może zaskarżyć postanowienie oddalające wniosek o ustanowienie adwokata z urzędu lub zwolnienie od kosztów sądowych.
Zażalenie na sprostowanie
Wśród najczęściej występujących postanowień podlegających zaskarżeniu w postępowaniu przed sądem pracy wymienić można również postanowienia o zawieszeniu postępowania oraz o odmowie podjęcia postępowania. Niedopuszczalne jest natomiast zaskarżenie postanowienia o podjęciu postępowania. Chociaż w procesach z zakresu prawa pracy rzadko można się spotkać z udziałem interwenientów ubocznych, jednak należy pamiętać, iż postanowienia przesądzające o dopuszczalności udziału interwenienta można zaskarżyć zażaleniem.
Jeżeli strona domaga się wyłączenia sędziego, zażalenie złożyć można wyłącznie na postanowienie oddalające taki wniosek. Możliwość taka nie będzie natomiast zachodziła gdy wniosek zostanie uwzględniony. Zażalenie przysługuje na sprostowanie lub wykładnię orzeczenia albo ich odmowę oraz zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem. Zawsze zaskarżyć można również odrzucenie zażalenia oraz wniosku o uzasadnienie orzeczenia.
Dla świadków i biegłych występujących w sprawie istotne jest to, iż mogą oni zaskarżać wszelkie postanowienia zawierające kary porządkowe, np. nałożenie grzywny, przymusowe doprowadzenie czy aresztowanie. Również strona niewykonująca zarządzeń sądu może odwołać się od postanowienia wymierzającego jej grzywnę.
Zasadą jest to, że zaskarżyć można wszystkie orzeczenia sądu w przedmiocie kosztów procesu. Nawet jeśli takie orzeczenie znajduje się w wyroku lub nakazie zapłaty, to w istocie ma ono charakter postanowienia, co skutkuje tym, że jeżeli strona nie skarży orzeczenia co do istoty sprawy, to samo rozstrzygnięcie o kosztach powinna zaskarżyć zażaleniem.
Bez możliwości zaskarżenia
Wiele postanowień wydawanych przez sąd I instancji nie jest zaskarżalnych. W pierwszej kolejności przywołać tu należy postanowienia dopuszczające lub pomijające dowody czy postanowienia o odroczeniu rozprawy lub publikacji wyroku. Zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem Sądu Najwyższego (np. postanowienie SN z 11 sierpnia 1998 r., I CKN 367/99, OSNC 2000/ 3/48) zaskarżyć nie można również postanowienia oddalającego lub odrzucającego wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji czy zażalenia. Jednakże w związku z tym, że czynność, której dotyczył wniosek, staje się przez to dokonaną po terminie, zaskarżyć można postanowienie odrzucające apelację lub zażalenie. Sąd odwoławczy, rozpoznając to zażalenie, zbada zasadność oddalenia wniosku o przywrócenie terminu.
Wniesienie sprzeciwu
Każde orzeczenie co do istoty sprawy wydane przez sąd I instancji może zostać zaskarżone przez właściwy dla siebie środek zaskarżenia. Pozwany może sprzeciwem zaskarżyć wyrok zaoczny, który jest wydawany przez sąd, jeżeli pozwany nie stawił się na termin rozprawy lub nie podjął obrony. Wnosi się go w terminie siedmiu dni od doręczenia wyroku. Powód może taki wyrok zaskarżyć apelacją, ale tylko wówczas, gdy sąd w całości lub w części oddalił powództwo.
Od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym pozwany może wnieść sprzeciw w terminie czternastu dni od jego doręczenia. Powodowi taki środek nie przysługuje. Jeżeli jednak sąd nie orzekł o całości żądania, może on złożyć wniosek o uzupełnienie nakazu zapłaty w terminie 14 dni. Pozwany może je zaskarżyć w drodze zarzutów składanych w terminie 14 dni od doręczenia.
Wyrok sądu może być zaskarżony przez niezadowoloną stronę. Wówczas należy w terminie siedmiu dni od jego ogłoszenia złożyć wniosek o uzasadnienie wyroku. Następnie w terminie 14 dni od jego doręczenia sporządzić apelację. Można również bez uprzedniego żądania uzasadnienia złożyć apelację, jednak nie później niż 21 dni od ogłoszenia wyroku.
PRZYKŁAD
KOSZTY SĄDOWE
Sąd zwolnił od kosztów sądowych pracodawcę wnoszącego sprawę przeciwko pracownikowi. Pracownik wniósł zażalenie, uważając, iż pracodawca powinien ponieść koszty sprawy. Sąd odrzucił to zażalenie, ponieważ przysługuje ono wyłącznie stronie, której wniosek o zwolnienie od kosztów lub przyznanie pełnomocnika został oddalony.
PRZYKŁAD
TERMIN ZAŻALENIA
Sąd Rejonowy oddalił powództwo pracownika i nie obciążył go kosztami zastępstwa procesowego pracodawcy. Adwokat będący pełnomocnikiem pracodawcy wniósł w 14 dniu od doręczenia mu sentencji wyroku wraz z uzasadnieniem apelację od wyroku sądu rejonowego, której jedynym wnioskiem było żądanie zmiany rozstrzygnięcia o kosztach poprzez zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego pracodawcy. Sąd powinien zakwalifikować pismo zatytułowane apelacja jako zażalenie, ponieważ nie dotyczy ono istoty sprawy, tylko kosztów, a następnie odrzucić je, ponieważ zażalenie wnosi się w terminie siedmiodniowym.
RAFAŁ KRAWCZYK
sędzia Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 367 i nast., art. 394, art. 493, art.503 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
■ Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 23 lutego 2007 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. nr 38, poz. 249).