Pracownik powołany do służby wojskowej nie musi obawiać się utraty zatrudnienia. W tym okresie trwałość jego stosunku pracy podlega bowiem szczególnej ochronie.

Ustawa z o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej przyznaje pracownikowi powołanemu do wojska szczególną ochronę trwałości jego stosunku pracy. Ochrona ta jest zróżnicowana w zależności od charakteru służby oraz rodzaju umowy o pracę.
Umowa na czas nieokreślony
W myśl art. 118 powołanej ustawy, w okresie między dniem doręczenia pracownikowi karty powołania do czynnej służby wojskowej a jej odbyciem stosunek pracy nie może być przez pracodawcę wypowiedziany ani rozwiązany. Przewidziana ochrona jest zatem dość szeroka, uniemożliwia ona bowiem zarówno wypowiedzenie umowy o pracę, jak i jej rozwiązanie w sytuacji, gdy pracownik w trakcie biegu okresu wypowiedzenia otrzymał kartę powołania. W tym drugim przypadku wypowiedzenie umowy o pracę staje się bezskuteczne, a rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić wyłącznie na żądanie pracownika.
Umowa na okres próbny
W jeszcze korzystniejszej sytuacji znajdzie się powołany do wojska pracownik, który jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na okres próbny. Po pierwsze, przysługuje mu taka sama ochrona, jaka dotyczy pracownika będącego stroną umowy o pracę na czas nieokreślony. W okresie zatem od doręczenia pracownikowi karty powołania do czynnej służby wojskowej aż do jej odbycia stosunek pracy nie może być przez pracodawcę wypowiedziany ani rozwiązany. Po drugie, w sytuacji gdy okres próbny upłynie już po powołaniu pracownika do czynnej służby wojskowej, jego umowę o pracę uważa się za zawartą na czas nieokreślony.
Umowa na czas określony
Słabsza ochrona przysługuje pracownikowi, któremu doręczono kartę powołania, a który jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy. Takie umowy zawsze bowiem ulegają rozwiązaniu z upływem okresu, na który zostały zawarte.
Zasada szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy wynikająca z odbywania służby wojskowej nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Powołana ustawa przewiduje bowiem przypadki, w których powołany do wojska pracownik będzie musiał pogodzić się z utratą zatrudnienia.
Uchylenie ochrony
Pierwszy z wyjątków wynika z charakteru służby wojskowej. Mianowicie, przepisy przewidujące zakaz wypowiadania oraz rozwiązywania umów o pracę nie dotyczą pracowników powołanych do czynnej służby wojskowej, która ma być odbywana w formie jednodniowych ćwiczeń. Po drugie, szczególna ochrona trwałości zatrudnienia pracownika powołanego do służby wojskowej nie obowiązuje w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. W takiej sytuacji rozwiązanie stosunku pracy następuje na zasadach ogólnych.
Po trzecie, doręczenie pracownikowi karty powołania do czynnej służby wojskowej nie uchroni go przed zwolnieniem dyscyplinarnym. Jeżeli zatem zaistnieją powody do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, pracodawca może z tej możliwości skorzystać, a fakt powołania do służby wojskowej nie będzie miał w takim przypadku żadnego znaczenia.
Wreszcie, przepisy ochronne przewidują jedynie zakaz wypowiedzenia bądź rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę. Nie ma zatem przeszkód, by rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w drodze porozumienia stron bądź na żądanie pracownika.
PRZYKŁAD: WYPOWIEDZENIE BEZSKUTECZNE
Pracownik na początku września otrzymał pismo o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, która miała ulec rozwiązaniu po upływie trzech miesięcy, czyli z końcem grudnia. W dniu 20 października doręczono mu kartę powołania do służby wojskowej. W związku z tym, że szczególna ochronna trwałości zatrudnienia pracowników powołanych do wojska uniemożliwia rozwiązanie umowy o pracę, to dokonane przez pracodawcę wypowiedzenie należy uznać za bezskuteczne. W konsekwencji, umowa o pracę nie ulegnie rozwiązaniu z upływem okresu wypowiedzenia. Rozwiązanie stosunku pracy miałoby miejsce wówczas, gdyby wyraził na to zgodę sam pracownik.
PRZYKŁAD: BRAK OCHRONY
Pracownik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony od 1 maja do 30 listopada. W dniu 15 października dostał kartę powołania do służby wojskowej. W związku z tym, że pracownik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony, umowa ta uległa rozwiązaniu z upływem terminu, na który została ona zawarta, a zatem w dniu 30 listopada. W takiej sytuacji fakt powołania do służby wojskowej nie uchronił pracownika przed rozwiązaniem umowy o pracę z chwilą nadejścia jej końcowego terminu.
PRZYKŁAD: ZWOLNIENIE DYSCYPLINARNE
W dniu 1 września pracownikowi doręczono kartę powołania do służby wojskowej. Tydzień później pracownik otrzymał pismo o rozwiązaniu umowy o pracę w trybie natychmiastowym z uwagi na wcześniejszą nietrzeźwość w miejscu pracy. Pracownik wniósł do sądu powództwo o przywrócenie do pracy twierdząc, że powołanie do wojska chroni go przed utratą zatrudnienia. Sąd oddali powództwo pracownika. Pracownikowi powołanemu do wojska nie przysługuje bowiem ochrona przed rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z jego winy.
DOMINIKA CICHOCKA
gp@infor.pl
Podstawa prawna
■ Art. 118 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2004 r. nr 241, poz. 2416 ze zm.).