W celu uelastycznienia organizacji procesu pracy ustawa antykryzysowa umożliwia do końca 2011 roku przedsiębiorcom wydłużenie okresu rozliczeniowego czasu pracy, maksymalnie do 12 miesięcy. Możliwe to jest w sytuacjach uzasadnionych przyczynami obiektywnymi lub technologicznymi. Przedsiębiorca może również zastosować indywidualny rozkład czasu pracy. Oprócz tego można wprowadzić inne tzw. elastyczne formy zatrudnienia uregulowane w kodeksie pracy.
Od 22 sierpnia obowiązuje ustawa z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (tzw. ustawa antykryzysowa).
W związku z tym, że jednym z celów przyświecających jej twórcom było stworzenie większych możliwości racjonalnego zarządzania czasem pracy w dobie kryzysu, omówione zostaną poszczególne systemy czasu pracy z uwzględnieniem zmian dokonanych w powyższej ustawie, a także inne tzw. elastyczne systemy czasu pracy.
Część przepisów ustawy antykryzysowej (art. 9–11 i 13) dotyczy wszystkich przedsiębiorców w rozumieniu art. 4 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095).
Przez przedsiębiorcę należy tu rozumieć osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły (art. 2 ustawy o działalności gospodarczej).
Rozwiązaniem wychodzącym naprzeciw postulatom zgłaszanym przez organizacje pracodawców jest wprowadzenie możliwości przedłużenia okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy. Mogą to uczynić wszyscy przedsiębiorcy, niezależnie od tego, czy znajdują się w trudnej sytuacji finansowej, czy też nie.
Każdy pracodawca może też ustalić swoim pracownikom w indywidualnych rozkładach czasu pracy ruchome godziny rozpoczynania i kończenia pracy. W takim przypadku ponowne wykonywanie pracy przez pracownika w tej samej dobie nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych. Wykonywanie pracy w tzw. ruchomym rozkładzie czasu pracy nie może jednak naruszać prawa pracownika do dobowego i tygodniowego odpoczynku.
W ustawie przewidziano też rozwiązanie sprzyjające godzeniu życia zawodowego z życiem rodzinnym, które ma zastosowanie do pracowników opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie 14 roku życia lub opiekujących się członkiem rodziny wymagającym ich osobistej opieki, zatrudnionych przez przedsiębiorcę. Pracownicy tacy mogą złożyć przedsiębiorcy pisemny wniosek dotyczący ustalenia indywidualnego rozkładu czasu pracy przewidującego różne godziny rozpoczynania i kończenia pracy. Przedsiębiorca ma wówczas obowiązek uwzględnić wniosek pracownika. Odmowę mogą uzasadniać jedynie względy organizacji pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku przedsiębiorca powinien poinformować pracownika na piśmie (art. 11 ustawy antykryzysowej).
Z kolei przedsiębiorcy znajdujący się w przejściowych trudnościach finansowych mogą obniżyć pracownikom wymiar czasu pracy określony w umowie o pracę przez okres nie dłuższy niż sześć miesięcy i nie więcej niż do połowy pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku proporcjonalnemu obniżeniu ulega także wynagrodzenie za pracę.
Przedsiębiorcą w przejściowych trudnościach finansowych – zgodnie z powyższą ustawą – jest ten, u którego m.in. wystąpił spadek obrotów nie mniej niż 25 proc. w ciągu kolejnych trzech miesięcy po 1 lipca 2008 r. w porównaniu z okresem wcześniejszym. Nie zalega z zapłatą podatków, składek ZUS, składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Socjalnych i wobec których nie zachodzą przesłanki upadłości. Ponadto po 1 lutego 2009 r. nie otrzymał pomocy publicznej na tworzenie miejsc pracy dla bezrobotnych, chyba że od dnia wydania decyzji minęło 12 miesięcy.
Przy obniżaniu wymiaru czasu pracy w trybie ustawy antykryzysowej przedsiębiorca nie musi dokonywać wypowiedzeń warunków pracy i płacy, o których mowa w art. 42 k.p. (art. 12 ustawy antykryzysowej).
To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej: Przedsiębiorca może wydłużyć okres rozliczeniowy czasu pracy do 12 miesięcy.
W pełnej wersji artykułu dowiesz się więcej o:
- Podstawowym czasie pracy
- Równoważnym czasie pracy
- Dozorze urządzeń lub pogotowiu do pracy
- Pilnowaniu mienia i ochronie osób
- Systemie skróconego tygodnia pracy
- Pracy weekendowej
- Skróconym czasie pracy
- Zadaniowym czasie pracy
- Czasie pracy w ruchu ciągłym