Pełnomocnikiem pracownika może być nie tylko adwokat czy radca prawny. Również przedstawiciel związku zawodowego, inny pracownik zatrudniony u tego samego pracodawcy lub członek rodziny mogą występować w jego imieniu przed sądem pracy.

Czy pracownika w sądzie może reprezentować teść

Pracownik pozwany przez pracodawcę o zapłatę kary umownej wynikającej z zakazu konkurencji był już zatrudniony w innym mieście, co uniemożliwiało mu udział w rozprawach. W związku z tym, że nie chciał ponosić kosztów wynagrodzenia adwokata, postanowił ustanowić tescia pełnomocnikiem procesowym. Czy sąd może dopuścić takiego pełnomocnika do udziału w sprawie?
Nie
Teść nie ma możliwości reprezentowania pracownika przed sądem, chociaż istnieje możliwość, aby reprezentowali go krewni lub małżonek. Kodeks postępowania cywilnego dopuszcza bowiem możliwość reprezentowania pracownika przed sądem przez różnego rodzaju pełnomocników procesowych. Pierwsi z nich to najczęściej występujący w sprawach pełnomocnicy fachowi, czyli adwokaci lub radcowie prawni. Występowanie w sprawie z takim pełnomocnikiem ustanowionym z wyboru wiąże się z koniecznością poniesienia kosztów jego wynagrodzenia.
Druga grupa pełnomocników, którzy mogą reprezentować pracownika, obejmuje członków rodziny. Stronę reprezentować przed sądem mogą wyłącznie: rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Pracownika z teściem łączy stosunek powinowactwa. Powinowaci nie są wymienieni w art. 87 par. 1 k.p.c., który enumeratywnie wymienia wszystkie osoby, które w każdej sprawie cywilnej mogą reprezentować stronę w charakterze pełnomocnika. Pełnomocnikiem nie może być zatem również szwagier, synowa czy teściowa. Pełnomocnikiem nie może też zostać babcia lub dziadek pracownika, ponieważ przepis art. 87 par. 1 k.p.c. mówi wyłącznie o rodzicach.
Podstawa prawna
• Art. 87 par. 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).

Czy pełnomocnikiem może być kolega z pracy

Trzech pracowników wystąpiło przeciwko byłemu wspólnemu pracodawcy o odszkodowanie za mobbing. Z uwagi na to, iż dwóch z nich było już zatrudnionych u nowego pracodawcy i nie chciało zwalniać się na rozprawy, trzeci zaś przeszedł na emeryturę, chcieli, aby reprezentował ich przed sądem. Czy dwaj pracownicy mogą ustanowić pełnomocnikiem trzeciego z nich?
Tak
W omawianym przypadku pracownicy będący powodami mogą ustanowić pełnomocnikiem swojego kolegę w oparciu o dwie podstawy prawne. Po pierwsze wszyscy występujący w sprawie w charakterze powodów pracownicy są współuczestnikami sporu. Każdy współuczestnik sporu na zasadach ogólnych może zostać ustanowiony pełnomocnikiem w sprawie. Takim współuczestnikiem będzie inny pracownik pozwany bądź wnoszący pozew w tej samej sprawie.
W sprawach z zakresu prawa pracy przewidziano ponadto dodatkowe możliwości w zakresie wyboru pełnomocnika procesowego. Pracownik może bowiem umocować do zastępowania go w sprawie pracownika zakładu pracy, w którym jest lub był zatrudniony. Na tej podstawie pracownik może ustanowić swoim pełnomocnikiem innego pracownika zatrudnionego u tego samego pracodawcy także wówczas gdy nie są oni współuczestnikami sporu.
Możliwe jest ponadto zastępowanie pracownika przez przedstawiciela związku zawodowego. Przedstawiciel związku zawodowego może być pełnomocnikiem procesowym pracownika niezależnie od tego, czy pracownik jest członkiem danego związku, czy też nie jest w nim zrzeszony (wyrok Sądu Najwyższego z 22 sierpnia 2004 r., I PK 214/02, OSNP 2004/16/282).
Należy też zwrócić uwagę na to, iż przedstawiciel związku zawodowego będący pełnomocnikiem pracownika oprócz przedstawienia pełnomocnictwa wystawionego przez stronę musi być upoważniony przez statut związku zawodowego do reprezentowania pracowników przed sądem lub posiadać upoważnienie statutowych organów tego związku do zastępowania pracownika w procesie. Takie upoważnienie może być jednak w każdej chwili przez związek zawodowy cofnięte (por. uchwała SN z 25 sierpnia 1994 r., I PZP 34/94, OSNP 1994/12/188). Dopuszczalne jest także udzielenie przez pracownika pełnomocnictwa procesowego inspektorowi pracy.
Pracownik powinien jednak wiedzieć o tym, iż nawet gdyby przed sądem I i II instancji reprezentował go pełnomocnik niefachowy, np. w osobie innego pracownika czy przedstawiciela związku zawodowego, to jeśli od niekorzystnego wyroku chciałby wnieść skargę kasacyjną, musi to zrobić za pośrednictwem adwokata lub radcy prawnego, ponieważ przed Sądem Najwyższym obowiązuje tak zwany przymus adwokacko-radcowski.
Podstawa prawna
• Art. 87 par. 1, art. 465 par. 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).

Czy można samemu wybrać adwokata z urzędu

Pracownik, któremu sąd na jego wniosek przyznał adwokata z urzędu, był niezadowolony z jego usług. Jednocześnie dowiedział się o adwokacie, który specjalizuje się w sprawach pracowniczych. Z tego powodu złożył do sądu wniosek o zmianę adwokata na wskazanego przez siebie. Czy sąd jest uprawniony do tego, aby uwzględnić taki wniosek?
Nie
Nie tylko strona domagająca się ustanowienia pełnomocnika procesowego z urzędu, ale także sąd nie mają wpływu na to, jaki adwokat lub radca prawny zostanie wyznaczony dla wnioskodawcy. Sąd ocenia wyłącznie potrzebę ustanowienia pełnomocnika. Jego rozstrzygnięcie ogranicza się do oddalenia wniosku lub ustanowienia pełnomocnika. O wyznaczenie adwokata lub radcy prawnego sąd zwraca się natomiast do właściwej okręgowej rady adwokackiej lub okręgowej rady izby radców prawnych. Jeśli strona chce korzystać z pomocy wybranego przez siebie adwokata, jedyną możliwością jest ustanowienie pełnomocnika z wyboru.
Brak jest także przepisu, który umożliwiałby osobie, dla której pełnomocnika z urzędu ustanowiono, kierowania do sądu żądania o zmianę ustanowionego w ten sposób adwokata lub radcy prawnego. Jedyny tryb zmiany adwokata lub radcy prawnego przewidziany jest w art. 119 par. 2 k.p.c., który stanowi, że adwokat lub radca prawny może z ważnych przyczyn wnosić o zwolnienie go od obowiązku zastępowania strony w procesie. Organami uprawnionymi do rozpoznania tego wniosku są wyłącznie Okręgowa Rada Adwokacka i Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych, które po pozytywnym rozpoznaniu wniosku wyznaczą nowego pełnomocnika z urzędu.
Podstawa prawna
• Art. 117 par. 5, art. 119 par. 2 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).

Czy pełnomocnika trzeba ustanowić notarialnie

Pracownik postanowił udzielić pełnomocnictwa procesowego swojemu synowi. Obawiał się jednak, że sąd może uznać za niewystarczające pełnomocnictwo, które napisał na kartce, dlatego pełnomocnictwa udzielił w kancelarii notarialnej. Czy było to konieczne?
Nie
Przepisy procedury cywilnej nie przewidują żadnych szczególnych wymogów, jeżeli chodzi o formę pełnomocnictwa procesowego. Może być to zatem zwykła forma pisemna bądź odpis poświadczony notarialnie. Pełnomocnictwo napisane przez samego pracownika jest w zupełności wystarczające, powinno tylko w sposób wyraźny określać osobę pełnomocnika i podstawę do jego występowania w sprawie (np. poprzez określenie, że jest on synem mocodawcy).
Pracownik musi jednak złożyć do akt oryginał takiego pełnomocnictwa, ponieważ odpis pełnomocnictwa (np. kserokopię) uwierzytelnić samodzielnie mogą wyłącznie adwokat lub radca prawny. W innym przypadku takiego uwierzytelnienia odpisu musiałby dokonać notariusz. Za pracownika, który nie może się sam podpisać, podpisuje pełnomocnictwo osoba przez niego upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała. Nie ma również przeszkód, aby pełnomocnictwo zostało udzielone ustnie podczas rozprawy i odnotowane w protokole.
Jeżeli pracownik chce, aby pełnomocnik reprezentował go również przed sądem II instancji, powinien odnotować to w treści pełnomocnictwa. W innym wypadku taki pełnomocnik nie będzie umocowany do wnoszenia środków odwoławczych, czego konsekwencją będzie to, że apelacja bądź zażalenie wniesione przez niego w przypadku nieusunięcia tego braku na wezwanie sądu mogą zostać odrzucone.
Podstawa prawna
• Art. 89-90 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).

Czy synowa może podpisać ugodę pozasądową

Pracownica procesowała się z pracodawcą o zapłatę ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. W toku procesu sąd nie dopuścił do udziału w sprawie w charakterze pełnomocnika jej synowej. Podczas długiej przerwy pomiędzy rozprawami pracodawca zaproponował pracownicy telefonicznie zawarcie ugody pozasądowej. Pracownica nie mogła jednak stawić się w zakładzie pracy z powodu choroby. Czy do zawarcia ugody pozasądowej może umocować synową?
Tak
Spór pomiędzy pracodawcą a pracownikiem może zostać rozstrzygnięty zarówno ugodą zawartą przed sądem, jak i w drodze ugody pozasądowej. W obydwu przypadkach do zawarcia ugody zarówno w imieniu pracownika, jak i pracodawcy można umocować pełnomocników.
O ile do występowania przed sądem w charakterze pełnomocnika uprawniona jest wyłącznie ściśle określona w kodeksie postępowania cywilnego grupa osób wymienionych w art. 87 i 465 k.p.c., o tyle ugoda zawarta poza sądem zawarta może zostać przez pełnomocników prawa materialnego, których dotyczą przepisy art. 98-109 k.c. Takim pełnomocnikiem może być w zasadzie każdy i przepisy nie przewidują w tym zakresie żadnych ograniczeń. Dlatego może nim w szczególności zostać taka osoba, której nie dopuszczono do udziału w sprawie w charakterze pełnomocnika procesowego.
Jak się przyjmuje w orzecznictwie, do zawarcia ugody niezbędne jest pełnomocnictwo rodzajowe lub szczególne. Pełnomocnictwo rodzajowe winno określać rodzaj czynności, do dokonania których pełnomocnik jest upoważniony. Winno zatem określać rodzaj czynności prawnych, które pełnomocnik może dokonać. Nie wystarcza podanie przedmiotu objętego umocowaniem. O ile rodzaj czynności nie jest w pełnomocnictwie określony w sposób wyraźny, o tyle dla ustalenia rzeczywistej woli reprezentowanego mają zastosowanie reguły interpretacyjne dotyczące tłumaczenia oświadczeń woli, a wynikające z art. 56 i art. 65 k.c. (por. wyrok SA w Katowicach z 29 listopada 2000 r., I ACa 828/00, OSA 2001/5/29).
Pełnomocnictwa dla synowej pracownica może udzielić w każdej formie, ponieważ do zawarcia ugody pozasądowej kodeks cywilny również nie wymaga szczególnej formy. Oczywiste byłyby jednak trudności dowodowe w przypadku sporu, gdyby pełnomocnictwo nie było udzielone na piśmie.
Podstawa prawna
• Art. 98-109 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).