Osoby, które starają się o rentę, muszą przedstawić w ZUS zaświadczenie o stanie zdrowia. Jest ono wystawiane przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Brak jasnych przepisów powoduje, że pacjenci muszą za nie płacić.
Wciąż nie ma jasnej interpretacji przepisów dotyczących możliwości pobierania przez lekarzy ubezpieczenia zdrowotnego (np. rodzinnych) opłat od pacjentów za wystawianie zaświadczenia o stanie zdrowia, które jest niezbędne np. do uzyskania renty. To powoduje, że często pacjenci są obciążani kosztami, mimo że robią to na wniosek np. ZUS.
Rzecznik praw obywatelskich zwrócił się do więc do minister zdrowia, ale także do minister pracy i polityki społecznej o wyjaśnienie spornej kwestii. Stanowiska dwóch resortów są całkowicie odmienne.
Zdaniem Ministerstwa Zdrowia pacjent nie ponosi kosztów badania, wydania orzeczenia lub zaświadczenia związanego z orzekaniem o niezdolności do pracy dla celów rentowych i ustaleniem uprawnień w ramach ubezpieczeń społecznych.
Ma to wynikać z art. 16 ust. 4 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 167, poz. 1024 z późn. zm.). Świadczenia te przysługują osobie ubezpieczonej bezpłatnie, jeżeli ich wykonanie zostało zlecone np. przez ZUS. W takiej sytuacji ich koszty pokrywa ten podmiot na wniosek, którego muszą one być wykonane.
W związku z tym, jak podkreśla resort zdrowia, w obecnym stanie prawnym nie ma podstaw do obciążania osób ubezpieczonych kosztami wystawienia zaświadczenia o stanie zdrowia wydawanego przez lekarza, pod którego opieką znajduje się osoba, która musi otrzymać takie orzeczenie.
Stanowiska tego nie podziela jednak Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Nie zgadza się ono ze stwierdzeniem przedstawicieli resortu zdrowia, że z art. 16 ust. 4 tzw. ustawy zdrowotnej wynika obowiązek ponoszenia przez ZUS kosztów badania czy wydania orzeczenia lub zaświadczenia związanego z orzekaniem o niezdolności do pracy dla celów rentowych albo ustaleniem uprawnień do ubezpieczeń społecznych.
Wątpliwości nie budzi kwestia dotycząca tego, za jakie orzeczenia pacjent musi na pewno zapłacić z własnej kieszeni. Są to wszystkie zaświadczenia lekarskie wydawane na jego wyraźne życzenie, jeżeli nie są one związane z dalszym leczeniem, rehabilitacją, kontynuowaniem nauki, uczestnictwem uczniów i studentów w zajęciach sportowych oraz w zorganizowanym wypoczynku.
1,17 mln
orzeczeń o niezdolności do pracy wydał ZUS w 2008 roku