Pod wpływem informacji przekazanej przez pracodawcę o zamiarze jednostronnego rozwiązania umowy o pracę pracownik niejednokrotnie zgadza się (składa ofertę) na rozwiązanie umowy za porozumieniem stron. Czy pracownik może uchylić się od skutków prawnych swojego oświadczenia, powołując się na groźbę ze strony pracodawcy?
Artykuł 87 kodeksu cywilnego pozwalający na uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem groźby, wymaga, aby groźba była bezprawna. Przyjmuje się, iż bezprawność oznacza zachowanie, które pozostaje w sprzeczności z przepisami prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Często pracownicy powołują się na zarzut groźby bezprawnej, jaką jest w ich przekonaniu zagrożenie utratą pracy.
W przypadku przekazania przez pracodawcę pracownikowi informacji o zamiarze jednostronnego rozwiązania z nim stosunku pracy, pracownik zyskuje możliwość uchylenia się na podstawie art. 87 k.c. w zw. z art. 300 k.p. od skutków prawnych swojego oświadczenia woli, jeśli po stronie pracodawcy istniał wyraźny zamiar i rzeczywisty cel skłonienia pracownika wbrew jego chęci (poprzez tę informację i określony sposób jej prezentacji) do wyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku pracy na mocy porozumienia stron. Tylko w takich szczególnych okolicznościach zachowanie pracodawcy może zostać uznane za naruszające zasady współżycia społecznego (zob. wyrok SN z 22 stycznia 2004 r., I PK 199/03, OSNP 2004, z. 22, poz. 384).
Jak zauważył SN, podjęcie przez pracownika decyzji w warunkach presji nie oznacza, że ta presja jest zawsze równoznaczna z celowym działaniem pracodawcy, skierowanym na zmuszenie pracownika do wyrażenia zgody na rozwiązanie umowy za porozumieniem stron. Nie możemy stawiać znaku równości pomiędzy informowaniem pracownika o zamiarze rozwiązania z nim umowy o pracę a groźbą.
Z reguły pracodawca, ujawniając pracownikowi plany związane z rozwiązaniem z nim stosunku pracy, działa na jego korzyść. Pracownik zyskuje bowiem możliwość ustosunkowania się do zamiarów pracodawcy, przedstawiając swoje racje, co przy najkorzystniejszym dla pracownika obrocie spraw może prowadzić do zmiany decyzji przez pracodawcę. Poza tym, jeśli pracodawca posiada uzasadnione podstawy do rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę za wypowiedzeniem lub bez jego zachowania, pracownik niewątpliwie otrzymuje szansę na bardziej korzystny dla niego sposób zakończenia stosunku pracy.