Spośród pracowników, którzy wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do oddzielnego wynagrodzenia z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, znajdują się kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych. Co decyduje o odrębności określonej komórki organizacyjnej?
Zgodnie z przepisem art. 1514 k.p., co do zasady, ponadnormatywna praca osób zatrudnionych na stanowiskach kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych nie jest dodatkowo wynagradzana. Regulacja ta wprowadza odstępstwo od powszechnego uprawnienia pracowniczego do wynagrodzenia za pracę wykonywaną w godzinach nadliczbowych i z tego względu zakres jej zastosowania powinien być interpretowany w sposób ścisły. Zauważmy, że kwestia dotyczy kierowników nie każdej, ale wyodrębnionej komórki organizacyjnej zakładu pracy.
Akcentowana przepisem odrębność w praktyce najczęściej będzie wynikać z przyjętej przez pracodawcę wewnętrznej struktury organizacyjnej. W ustaleniu wyodrębnienia jednostek organizacyjnych pomocne są schematy organizacyjne, regulaminy organizacyjne lub inne akty określające strukturę organizacyjną pracodawcy. Faktem jednak jest, że nie ma przepisów zobowiązujących pracodawcę do sformalizowania swej wewnętrznej struktury.
Za kryterium wyodrębnienia można przyjąć autonomię określonej funkcji danej komórki organizacyjnej lub autonomię w sferze zarządzania jednostką. Funkcja danej komórki może zostać określona m.in. poprzez wyodrębniony przedmiot działania, poprzez kryterium geograficzne lub poprzez kryterium mieszane (przedmiot działania i kryterium geograficzne). Za wyodrębnioną komórkę organizacyjną można uznać również jednostkę wydzieloną w celu wykonania skonkretyzowanych zadań, a niekoniecznie wyodrębnioną na stałe w strukturze pracodawcy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 12 lipca 2005 r., II PK 384/04, OSNP 2006, z. 7–8, poz. 112).
Odnotować jednak należy, że Sąd Najwyższy od wielu już lat podkreśla, że przepisy dotyczące wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych wykonywanych przez kierowników wyodrębnionych jednostek organizacyjnych nie są gwarancją tego, że w żadnych okolicznościach nie wystąpią nadgodziny. Podkreśla się bowiem, że jeżeli organizacja pracy i stałe obciążenie obowiązkami wymusza permanentną pracę ponad normy czasu pracy, to jednak prawo do wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach powstaje.