Prowadzący działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu, a sam decyduje o przystąpieniu do ubezpieczenia chorobowego.
Przedsiębiorca objęty jest obowiązkiem ubezpieczeń od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności aż do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który zawiesił wykonywanie działalności na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.
Działalność może zostać zawieszona, gdy osoba prowadząca działalność nie zatrudnia pracowników. W przypadku zawieszenia jej płatnik składek ma obowiązek zgłosić ten fakt w organie ewidencyjnym, który następnie przekazuje do ZUS kopię wpisu o zawieszeniu. Na tej podstawie ZUS sporządza dokumenty ubezpieczeniowe: wyrejestrowanie płatnika składek i osoby ubezpieczonej.
Zgodnie z art. 36a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej powoduje ustanie obowiązku ubezpieczeń społecznych od dnia, w którym rozpoczyna się zawieszenie działalności.
W okresie zawieszenia działalności osoba prowadząca działalność nie podlega z niej ubezpieczeniom społecznym. Może natomiast złożyć wniosek o kontynuowanie ubezpieczeń i samodzielnie opłacać za siebie składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Powinna wówczas złożyć druk ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczeń 19 00 xx. Natomiast należne za siebie składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w tym okresie będzie naliczała od podstawy wymiaru, jaka ją obowiązuje z działalności, tj. od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia (gdy prowadzący jest uprawniony do opłacania składek od niższej podstawy) lub od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia.
Prowadzący działalność w okresie zawieszenia nie może opłacać za siebie składek na ubezpieczenie wypadkowe i chorobowe. Nie podlega również ubezpieczeniu zdrowotnemu. Prawo do korzystania ze świadczeń z opieki zdrowotnej ustaje po upływie 30 dni od dnia wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego.
Prowadzący działalność w okresie zawieszenia działalności powinien zostać zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny, np. przez współmałżonka, który ma swój tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego.
Gdy jest to niemożliwe, a prowadzący działalność chce w okresie zawieszenia działalności mieć prawo do korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego, może zawrzeć z Narodowym Funduszem Zdrowia umowę dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego i samodzielnie opłacać za siebie składki na ubezpieczenie zdrowotne.
PRZYKŁAD
Jeżeli działalność została zawieszona od 5 czerwca, to prowadzący działalność za czerwiec opłaci składki za okres od 1 do 4 czerwca. Minimalna podstawa wymiaru za ten okres wynosi 255,44 zł (1915,80 zł : 30 x 4). Za okres od 5 czerwca składek już nie będzie opłacał.
Natomiast za czerwiec jest zobowiązany do opłacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne. Składka na ubezpieczenie zdrowotne będzie naliczona od pełnej podstawy wymiaru.