Jednym z przypadków uprawniających pracodawcę do rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia jest jego dłuższa nieobecność pracy z powodu choroby. Kiedy pracodawca powinien złożyć oświadczenie o rozwiązaniu umowy z tej przyczyny, aby było ono skuteczne?
Na czas usprawiedliwionej nieobecności pracownika z powodu choroby składają się dwa okresy. Pierwszy z nich to tzw. okres ochronny, w którym stosunek pracy nie może zostać rozwiązany, obejmujący trzy miesiące (jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż sześć miesięcy) albo łączny okres pobierania wynagrodzenia i zasiłku z tytułu choroby oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze trzy miesiące (jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej sześć miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową). Drugi przypada na czas po upływie wymienionych okresów i uprawnia pracodawcę do podjęcia decyzji o rozwiązaniu stosunku pracy z pracownikiem bez zachowania okresu wypowiedzenia (art. 53 par. 1 pkt 1 k.p.).
Z regulacji art. 53 wynika, iż pracodawca swoje oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinien złożyć zawsze w okresie trwania usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, albowiem gdy pracownik stawi się do pracy, rozwiązanie umowy w tym trybie nie jest już możliwe – art. 53 par. 3 k.p.
Ponadto nie jest dopuszczalne złożenie oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia, w sytuacji gdy jeszcze nie istnieje przyczyna uprawniająca do podjęcia tej czynności, choćby nawet pracodawca w oświadczeniu jako datę rozwiązania umowy o pracę wskazał datę przypadającą po upływie okresu ochronnego. Przyczyną tą jest bowiem niezdolność pracownika do pracy trwająca dłużej niż okresy wskazane w art. 53 par. 1 pkt 1 k.p., nie zaś niezdolność do pracy, która według prognoz ma trwać dłużej niż te okresy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 21 czerwca 2005 r., II PK 319/04, OSNP 2006, z. 3–4, poz. 49). SN zwraca uwagę, iż pracownik do ostatniego momentu okresu ochronnego (a więc do godz. 24.00 dnia, w którym ów okres upływa) może stawić się do pracy po odzyskaniu zdolności do niej. W konsekwencji pracodawca nie może rozwiązać stosunku pracy bez wypowiedzenia z powodu nieobecności spowodowanej chorobą, jeśli nie upłynęły ustawowe okresy uprawniające go do złożenia oświadczenia woli w tym zakresie.