W Polsce skutki starzenia się społeczeństwa najszybciej odczują firmy działające w branżach inżynieryjnych oraz wymagających specjalistycznego przygotowania zawodowego.
Niechęć pracodawców do zatrudniania osób starszych ma podłoże w Polsce bardziej psychologiczne niż ekonomiczne. Wynika ona z wielu stereotypów. Rozważając kandydaturę starszego kandydata do pracy, pracodawcy często mimowolnie przykładają większą wagę do jego cech stereotypowych, pomijając pozostałe. Co więcej, jeśli rozważają aplikacje kilku starszych kandydatów i tylko jeden z nich uosabia stereotyp, to po upływie pewnego czasu jego obraz będzie w ich pamięci bardziej wyrazisty niż pozostałych. Również przy ocenie pracy starszych pracowników pracodawcy chętniej korzystają z argumentu wieku, jako uniwersalnej przyczyny ewentualnych problemów.

Błędne przekonania

Wśród pracodawców dominuje przekonanie, że starsi pracownicy są mniej produktywni, mają niższą sprawność fizyczną i częściej korzystają ze zwolnień lekarskich. Przeczą temu m.in. badania amerykańskiego Towarzystwa na Rzecz Zarządzania Zasobami Ludzkimi, które wskazują, że z wiekiem niekoniecznie spada tempo pracy. Jest to czynnik zależny od rodzaju pracy, a często cecha indywidualna.
Podobnie jest ze sprawnością fizyczną. Z badań wynika natomiast, że z wiekiem zmniejsza się liczba błędów w pracy. Starsi statystycznie rzadziej ulegają wypadkom przy pracy. Dane ZUS wskazują, że liczba absencji chorobowych wcale nie jest zależna od wieku.
Menedżerowie twierdzący, że jest odwrotnie, powinni dokonać rzetelnej analizy takich danych w poszczególnych grupach wiekowych, a także sprawdzić, czy przypadkiem absencje chorobowe nie wynikają z niskiej kultury pracy i złego zarządzania.
Faktem natomiast jest, że starsi pracownicy ewidentnie gorzej radzą sobie z nową technologią.

Złe przepisy

Przedstawiciele firm, które w sposób celowy zatrudniają starszych pracowników, wskazują, iż korzyści takich praktyk są większe niż koszty. Problemy częściej sprowadzają się do kwestii różnic indywidualnych niż wieku. Niestety, polskie przepisy mające chronić starszych pracowników bardziej im szkodzą. Tak długo, jak pracodawca aż przez czteroletni okres ochronny przed emeryturą nie będzie mógł minimalizować swojego ryzyka biznesowego wynikającego z błędnej decyzji rekrutacyjnej lub niewłaściwej postawy samego pracownika, tak długo będzie wolał go wcale nie podejmować, omijając starszych pracowników szerokim łukiem.
STARSI BARDZIEJ LOJALNI
Starsi pracownicy rzadziej zmieniają pracę niż osoby młode. Pozwala to otrzymywać wysoką stopę zwrotu z inwestycji poczynionych w ich wyszkolenie. Z reguły dobrze sprawdzają się także w roli mentorów (nauczycieli, przewodników) przekazujących wiedzę młodszym, co ułatwia utrzymanie ciągłości kompetencji w organizacji.
Oczekiwania osób starszych są stosunkowo nietrudne do zaspokojenia przez pracodawców. W zamian za swoją lojalność oczekują więcej szacunku i mniej zachowań instrumentalnych względem siebie.
● KAMIL ELKADER
ekspert ds. rekrutacji i HR, zajmuje się psychologią pracy