Pracownicy, którzy osiągnęli wiek emerytalny i nabyli uprawnienia do emerytury, nie podlegają już szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem, jaką art. 39 k.p. określa dla pracowników w wieku przedemerytalnym. Czy osiągnięcie wieku emerytalnego uzasadnia wypowiedzenia umowy o pracę?
Pracodawca co do zasady może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikom, którzy nabyli uprawnienia emerytalne. Jak wskazuje jednak najnowsze orzecznictwo Sądu Najwyższego, nabycie prawa do emerytury nie może stanowić wyłącznej przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę pracownika zatrudnionego na czas nieokreślony. W bogatym orzecznictwie SN w tej kwestii dominował dotychczas pogląd, że osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie uprawnień emerytalnych może stanowić samoistną podstawę do wypowiedzenia umowy o pracę, a takie zwolnienie nie stanowi dyskryminacji pracownika ze względu na wiek czy płeć.
Jednak w dwóch orzeczeniach z 2008 roku (w wyroku z 19 marca 2008 r., I PK 219/07 oraz uchwale z 19 listopada 2008 r., I PZP 4/08) SN stwierdził, że wypowiedzenie pracownicy umowy o pracę na czas nieokreślony wyłącznie z powodu nabycia przez nią prawa do emerytury kolejowej stanowi dyskryminację ze względu na płeć. W związku z osiągnięciem niższego wieku emerytalnego (55 lat) pracownica jest bowiem zmuszona przez pracodawcę do wcześniejszego skorzystania z uprawnień emerytalnych niż pracownik. W konsekwencji sądy uznały, że takie wypowiedzenie narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (tj. art. 183a par. 1 k.p. stanowiący o równym traktowaniu w zakresie rozwiązania stosunku pracy) i nie może być uznane za uzasadnione. W powyższych orzeczeniach SN odniósł się też szerzej do problemu zwalniania pracowników w związku z nabyciem przez nich uprawnień emerytalnych (także w odniesieniu do mężczyzn). Zasadność wypowiedzenia umowy o pracę na gruncie art. 45 k.p. powinna być ustalana z uwzględnieniem słusznych interesów zakładu pracy oraz przymiotów pracownika związanych ze stosunkiem pracy. Dlatego też samo osiągnięcie wieku emerytalnego (uprawniającego do skorzystania z emerytury), jeśli nie łączy się z faktycznym obniżeniem przydatności pracownika, nie może stanowić wyłącznej przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie. Taka teza została także wyrażona w uchwale składu siedmiu sędziów SN z 21 stycznia 2009 r. (II PZP 13/08). Niemniej jednak SN w wyroku z 19 marca 2008 r. (I PK 219/07) podkreślił, że uzyskanie prawa do emerytury może być, z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, uznane za usprawiedliwione kryterium wyboru pracownika do zwolnienia uzasadnionego sytuacją ekonomiczną pracodawcy lub innymi obiektywnymi względami.