Jak dowiedziała się w czwartek PAP, gotowe są już założenia do ustawy, a sam projekt ustawy ma powstać do końca czerwca 2009 r.
Obecnie żłobek jest rodzajem zakładu opieki zdrowotnej i podlega Ministerstwu Zdrowia. Zaliczenie żłobków do ZOZ-ów oznacza, że wszelkie czynności opiekuńcze nad dzieckiem są świadczeniami zdrowotnymi i muszą być wykonywane przez osoby posiadające kwalifikacje określone w rozporządzeniu MZ. W ustawie wprowadzającej reformę systemu ochrony zdrowia był zapis mówiący o wyłączeniu żłobków spod kurateli resortu zdrowia: kwestie te regulować miała ustawa o świadczeniach rodzinnych, a tym samym nadzór nad tymi placówkami przejąć miał resort pracy i polityki społecznej. Jednak ustawa, zawetowana przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego, nie weszła w życie.
Dzięki przygotowanej przez MPiPS ustawie system opieki nad dziećmi do lat 3 zostanie uregulowany w jednym akcie prawnym, a nadzór nad placówkami sprawować będzie resort pracy. Projektowana ustawa określi m.in. nową definicję żłobka i innych form opiekuńczo-wychowawczych lub opiekuńczo-edukacyjnych, zasady tworzenia nowych żłobków i innych form opieki oraz standardy usług przez nie świadczonych i kwalifikacje osób tam zatrudnionych. Zapisane tam będą też zasady sprawowania nadzoru, a także zadania ministra do spraw rodziny i samorządu terytorialnego w tym zakresie.
W myśl ustawy żłobek to placówka opiekuńczo-wychowawcza sprawująca opiekę nad dziećmi od 20 tygodnia życia do 3 lat
Projekt przewiduje, że funkcjonować będzie kilka typów placówek dla dzieci do 3 lat: żłobek, klub dziecięcy, ogródek dziecięcy, dzienny rodzic i opiekunka. Placówki te mają świadczyć różne formy opieki. Formy opiekuńczo-wychowawcze to placówki świadczące kompleksową opiekę nad dzieckiem od 20 tygodnia życia do 3 lat, a w przypadku gdy w danej gminie nie ma przedszkola lub innej formy edukacyjnej, do 5 lat. Formy opiekuńczo-edukacyjne będą nastawione głównie na opiekę z elementami edukacji.
W myśl ustawy żłobek to placówka opiekuńczo-wychowawcza sprawująca opiekę nad dziećmi od 20 tygodnia życia do 3 lat (w wyjątkowych przypadkach do 5 lat) świadczona przez wykwalifikowany personel, w pomieszczeniach specjalnie do tego celu przystosowanych. Żłobki - tak jak inne formy opieki - będą mogły być tworzone przez: gminy, osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe i kościelne.
Żłobek ma zapewniać całodzienną opiekę nad dzieckiem, w wymiarze maksymalnie do 45 godzin tygodniowo i 9 godzin dziennie (będzie możliwość przedłużenia opieki do 10 godz. dziennie za dodatkową opłatą). Godziny pozostawania dziecka w żłobku będą uzgadniane indywidualnie z każdym z rodziców i elastycznie dopasowywane do trybu ich pracy, co znajdzie swoje odzwierciedlenie w podpisywanych umowach: żłobek-rodzice. Tym samym, placówki te będą pracowały do 60 godzin tygodniowo oferując dzieciom opiekę przez cały rok kalendarzowy, z wyjątkiem dni ustawowo wolnych od pracy.
Do podstawowych zadań żłobka należeć będzie zapewnienie dziecku warunków zbliżonych do domowych, zagwarantowanie mu właściwej opieki pielęgnacyjnej oraz wychowawczej i prowadzenie zajęć metodyczno-dydaktycznych. W żłobkach mogą być zapewnione konsultacje logopedyczne, rehabilitacyjne i inne.
Jeden opiekun w danej placówce może zajmować się maksymalnie 5 dzieci
W żłobku powinna być zatrudniona co najmniej jedna dyplomowana pielęgniarka, posiadająca przynajmniej 2-letnie doświadczenie zawodowe lub roczne doświadczenie zawodowe w pracy z małymi dziećmi. Opiekunem w żłobku może być osoba posiadająca kwalifikacje zawodowe pielęgniarki, położnej, innego zawodu medycznego, ale także - inaczej niż dotąd - pracownika socjalnego, opiekunki społecznej, przedszkolanki lub pedagoga.
Jeden opiekun w danej placówce może zajmować się maksymalnie 5 dzieci, a w przypadku, gdy w grupie pozostającej pod jego opieką jest dziecko, które nie przekroczyło 1. roku życia, maksymalnie 3 dzieci.
W razie możliwości, organizowane będą konsultacje specjalistyczne i cykliczna opieka pielęgniarska
Z kolei klub dziecięcy to placówka opiekuńczo-edukacyjna dla dzieci w wieku od około 1. roku (w zależności od psychomotorycznego rozwoju dziecka) do 3 lat (w wyjątkowych przypadkach do 5 lat) prowadzona przez osobę mającą odpowiednie kwalifikacje zawodowe. Dzieci mogą przebywać w tych placówkach nie dłużej niż 25 godzin tygodniowo i 5 godzin dziennie. Na jednego opiekuna w takiej placówce może przypadać do 5 dzieci. W klubie dziecięcym dzieci będą miały zapewnioną opiekę, a ponadto zajęcia zabawowe z elementami edukacji. Posiłek dla dzieci organizowany będzie przez rodziców we własnym zakresie. Wydzielenie miejsca dla dzieci na odpoczynek nie jest obligatoryjne.
Jeśli chodzi o kwalifikacje opiekunów, wymogi będą takie jak w żłobkach. W razie możliwości, organizowane będą konsultacje specjalistyczne i cykliczna opieka pielęgniarska.
Ogródek dziecięcy będzie placówką opiekuńczo-edukacyjną sprawującą opiekę nad dziećmi w wieku od około 1. roku do 3 lat, do 12 godzin tygodniowo i 4 godzin dziennie dla jednego dziecka, działająca 7 dni w tygodniu.
Dzienny rodzic zatrudniany będzie przez gminę na umowę zlecenie i przez nią kontrolowany
Zasady tworzenia tego typu placówek będą takie same, jak w przypadku klubów dziecięcych, ale oprócz wykwalifikowanych opiekunów opiekę nad dziećmi mogą sprawować przeszkoleni wolontariusze. Jeden w pełni wykwalifikowany opiekun może mieć pod opieką do 5 dzieci.
Zupełna nowością będzie dzienny rodzic - to forma opieki nad dziećmi od 20 tygodnia życia do 3 lat (w wyjątkowych przypadkach do 5 lat), prowadzona przez osobę fizyczną w jej domu lub mieszkaniu (w uzasadnionych przypadkach, gmina może odpowiednio wyposażyć lokal komunalny), mającą odpowiednie kwalifikacje zawodowe.
Dzienny rodzic zatrudniany będzie przez gminę na umowę zlecenie i przez nią kontrolowany. Rodzice korzystający z tej formy opieki przekazywać będą odpowiednie środki gminie, która opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne dziennego rodzica a także ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej.
Dzienny rodzic, w zależności od możliwości lokalowych, może mieć pod opieką jednocześnie do 5 dzieci, w tym również dwójkę swoich, a w przypadku gdy choć jedno dziecko nie przekroczyło pierwszego roku życia lub jest niepełnosprawne i wymaga szczególnej uwagi - 3 dzieci, w tym jedno swoje.
Gmina może tworzyć centra dziennych rodziców, gdzie zapewniane jest profesjonalne wsparcie dla osób sprawujących tę formę opieki nad dziećmi
Osoba taka, przed podjęciem opieki nad dziećmi, musi odbyć szkolenie przygotowujące go do sprawowania tej opieki (m.in. w zakresie edukacji małego dziecka, pierwszej pomocy, psychologii dziecięcej itp.). Warunkiem dopuszczenia do sprawowania opieki nad dzieckiem przez daną osobę fizyczną jest pozytywny wynik wywiadu środowiskowego, przejście badań psychologicznych (dotyczy to również pozostałych osób zamieszkujących lokal, w którym będzie odbywać się opieka) i lekarskich oraz posiadanie odpowiednich warunków lokalowych.
Gmina może tworzyć centra dziennych rodziców, gdzie zapewniane jest profesjonalne wsparcie dla osób sprawujących tę formę opieki nad dziećmi.
Natomiast opiekunka będzie formą opieki indywidualnej, sprawowaną w miejscu zamieszkania dziecka, przez wykwalifikowaną w tym celu osobę. Osoby zatrudniające opiekunkę miałyby prawo do ulgi podatkowej (mogłyby korzystać ze zwiększonych kosztów uzyskania przychodu, maksymalnie do wysokości wydatków na składki ubezpieczeniowe opiekunek).
Obecnie większość opiekunek jest zatrudniona nieformalnie. Autorzy projektu liczą, że wprowadzenie tego rozwiązania przyczyni się do zwiększenia zainteresowania pracą w tym charakterze i zwiększenia ochrony socjalnej osób pracujących jako opiekunowie.
Przewiduje się, że nie ulegnie zmianie mechanizm finansowania opieki nad dzieckiem do lat 3
Rejestr poszczególnych form opieki nad dziećmi w wieku 0-3 lata prowadzić ma na terenie swojej gminy wójt, burmistrz lub prezydent miasta, który wydaje również zezwolenia na ich prowadzenie, wpis do rejestru będzie obligatoryjny.
Przewiduje się, że nie ulegnie zmianie mechanizm finansowania opieki nad dzieckiem do lat 3. Nadal w dużej mierze obowiązek ten będzie obciążał gminę. Uzupełnieniem finansowania form opieki nad dziećmi do lat 3 mogą być Fundusze Unii Europejskiej.
W związku z utratą przez żłobki statusu zakładu opieki zdrowotnej przez 5 lat od dnia wejścia w życie ustawy organ założycielski byłego żłobka nie będzie mógł go zlikwidować. Pracownicy obecnych żłobków z mocy prawa staną się pracownikami żłobków utworzonych na podstawie projektowanej ustawy. Pracownicy żłobków, którzy nie będą spełniać wymagań określonych w ustawie, będą zobligowani, w ciągu dwóch lat od wejścia w życie ustawy, do uzupełnienia posiadanych kwalifikacji.
W Polsce w latach 2000-2007 systematycznie zmniejszała się liczba żłobków i oddziałów żłobkowych
W Polsce w latach 2000-2007 systematycznie zmniejszała się liczba żłobków i oddziałów żłobkowych. W 2000 r. było ich blisko 600, w roku 2006 - 496, po czym w roku 2007 nieznacznie wzrosła liczba placówek do 503 (w 400 gminach, a więc zaledwie w 16 proc. ogółu gmin). Zaledwie 5 proc. z nich to placówki niepubliczne. Dzieci najmłodsze (do 1. roku życia) stanowią ok. 6 proc. ogółu dzieci w żłobkach, do ukończenia 2. roku życia - ok. 30 proc., do 3. roku życia - 50 proc., a starsze - około 13 proc. ogółu dzieci (dane z 2007 r.).
W obecnie obowiązującym stanie prawnym formy, w jakich może być organizowana opieka nad dziećmi w wieku do 3 lat to: żłobki, działające jako publiczne zakłady opieki zdrowotnej, w oparciu o przepisy ustawy o zakładach opieki zdrowotnej z 1991 r., i opiekunki, wykonujące tą działalność jako zarejestrowaną działalność gospodarczą lub - znacznie częściej - wykonujące ten zawód bez rejestrowania oraz inne formy działalności gospodarczej.
Obecnie zakładane są tzw. żłobki prywatne, klubiki i inne formy opieki nad dziećmi, gdzie oferowaną są niektóre elementy z kompleksowej opieki oferowanej przez żłobki publiczne, z uwagi jednak na brak określonych standardów, jakie muszą spełniać tego rodzaju formy opieki nad dzieckiem, prowadzenie takiej placówki jest znacznie utrudnione.