Ukończenie aplikacji i zdobycie tytułu adwokata lub radcy prawnego umożliwia pracę w dużej kancelarii lub założenie własnej działalności i świadczenie usług prawniczych.
Pozytywnie zdany egzamin końcowy na aplikacji radcowskiej lub adwokackiej i wpis na listę radców prawnych lub adwokatów uprawnia prawnika do świadczenia pomocy prawnej. Zawody te jednak różnią się od siebie.
Radca, w przeciwieństwie do adwokata, nie może występować w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym i w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe. Nie może też być zatrudniony na umowę o pracę.

Obrońcą może być adwokat

Może natomiast wykonywać zlecenia dla klientów albo w oparciu o swoją działalność gospodarczą, albo na podstawie umów cywilnoprawnych. Takie rozwiązane, zapisane w kodeksie etyki adwokackiej, ma na celu uniezależnienie adwokata od klienta. Dzięki temu może on uniknąć zarzutu stronniczości.
Jeśli natomiast adwokat pozostaje w stosunku pracy, musi zawiesić działalność adwokacką i nie może świadczyć usług prawnych na rzecz podmiotu, z którym pozostaje w ramach stosunku pracy i na rzecz innych klientów. Co więcej, postanowienia kodeksu etyki adwokackiej zawierają też katalog zajęć, które uznawane są za kolidujące z wykonywaniem zawodu adwokackiego. W konsekwencji adwokat nie może zajmować stanowiska zarządcy w cudzym przedsiębiorstwie ani pełnić funkcji członka zarządu czy prokurenta w spółkach prawa handlowego. Nie dotyczy to jednak spółek zajmujących się świadczeniem pomocy prawnej. Przepisy kodeksu zabraniają też adwokatowi pośrednictwa przy transakcjach handlowych. Nie może on także prowadzić kancelarii adwokackiej w tym samym lokalu, w którym inna osoba prowadzi inną działalność.
Takich ograniczeń nie przewiduje natomiast kodeks etyki radcy prawnego. Co więcej, radca prawny może podejmować zatrudnienie na podstawie umowy o pracę. Może więc pracować nie tylko w kancelarii, ale też na przykład w administracji państwowej czy samorządowej.

Ważne uprawnienia zawodowe

Egzaminy na aplikacje mogą zdawać magistrzy prawa. Jeszcze w tym roku będą musieli rozwiązać test składający się z 250 pytań.
- Uzyskanie co najmniej 190 punktów będzie oznaczało przyjęcie na aplikacje - mówi Iwona Kujawa, dyrektor departamentu szkolenia ustawicznego i nadzoru nad aplikacjami prawniczymi w Ministerstwie Sprawiedliwości.
Egzamin na aplikacje odbędzie się 20 września. Jednak najpóźniej do 6 sierpnia kandydaci muszą złożyć swoje zgłoszenia. Najpóźniej tego dnia muszą zdobyć tytuł magistra. Taki termin egzaminów na aplikacje oznacza, że zajęcia na aplikacjach rozpoczną się dopiero od stycznia następnego roku, a nie od października, jak było do tej pory.
Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowuje też zmiany dotyczące egzaminów wstępnych na aplikacje i zasad ich odbywania. Według przedstawicieli resortu, obecny model jest niewydolny i się nie sprawdził. Konieczność zmian w odbywaniu aplikacji dostrzegają też prawnicy.
Resort sprawiedliwości chce, aby od przyszłego roku absolwenci prawa przystępowali do państwowego egzaminu I stopnia. Jeśli uzyskają pozytywny wynik, będą mogli ubiegać się o przyjęcie na jedną z aplikacji.

Nowe zasady dla sędziów

W przyszłym roku także aplikanci sądowi i prokuratorscy mają być kształceni według nowych zasad. Zgodnie z propozycjami zawartymi w projekcie ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, aplikacja sądowa i prokuratorska będzie prowadzona w jednym miejscu, a nie jak dotychczas w 11 ośrodkach w Polsce. Aby zapewnić odpowiednią liczbę miejsc pracy dla młodych sędziów i prokuratorów, limit przyjęć na aplikację będzie określany prognozą potrzeb kadrowych. Szkolenie aplikantów nie będzie już zadaniem sądów i prokuratur apelacyjnych. Wraz z tegorocznym napływem nowych aplikantów zastąpi je Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury. Przez pierwszy rok aplikanci będą się kształcili w ramach aplikacji ogólnej. Osoby, które ukończą ją z najlepszymi wynikami, będą mogły kontynuować naukę na specjalistycznej aplikacji sądowej lub prokuratorskiej.
Aplikacja ogólna będzie trwała 12 miesięcy i rozpocznie się nie później niż trzy miesiące od daty ogłoszenia listy kandydatów. Po jej ukończeniu aplikanci będą mogli wybrać specjalizację zawodową.
Aplikacja sędziowska będzie trwać 54 miesiące. W jej ramach aplikanci odbędą zajęcia i praktyki w Krajowej Szkole (30 miesięcy) i staż na stanowiskach: asystenta sędziego, a następnie referendarza sądowego (24 miesiące). W trakcie stażu aplikanci sędziowscy zostaną zatrudnieni na stanowisku asystenta sędziego na czas określony, a następnie na stanowisku referendarza sądowego na czas nieokreślony. W 30 miesiącu szkolenia przystąpią do egzaminu sędziowskiego. Koniecznym warunkiem będzie uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich sprawdzianów i praktyk, objętych programem aplikacji.
Aplikacja prokuratorska ma trwać 30 miesięcy. Ma być połączona z zajęciami i praktykami w Krajowej Szkole. W ostatnim miesiącu aplikanci prokuratorscy przystąpią do egzaminu prokuratorskiego.
Każdy adwokat czy radca prawny może bez większych przeszkód zmienić wykonywany zawód. Podobną możliwość mają również sędziowie i prokuratorzy.

Można zmienić zawód

Niestety, nie można zmienić aplikacji w trakcie jej odbywania. Nie pozwalają na to przepisy. Przykładowo aplikant sądowy, który w trakcie roku szkoleniowego zmienił zdanie i chciałby zostać adwokatem, musi zdać egzamin konkursowy na aplikację adwokacką. Podobnie jest z aplikantem adwokackim. Jeśli chciałby zostać prokuratorem, musi zdać egzamin na aplikację prokuratorską. Należy jednak mieć na uwadze, że egzaminy konkursowe na aplikacje prawnicze przeprowadzane są tylko raz w roku.
EGZAMINY NA APLIKACJE
• 20 września 2008 r., godzina 11 - termin egzaminu na aplikację adwokacką, radcowską i notarialną
• 6 sierpnia 2008 r. - ostateczny termin do złożenia zgłoszenia o przystąpieniu do egzaminu konkursowego
• 563 zł - opłata za przystąpienie do egzaminu
PLANOWANE ZMIANY W KSZTAŁCENIU PRAWNIKÓW
• W 2009 roku absolwenci prawa przystąpią do państwowego egzaminu I stopnia a uzyskanie pozytywnego wyniku da im prawo do ubiegania się o przyjęcie na aplikację radcowską lub adwokacką
• Aplikacja sądowa i prokuratorska będzie prowadzona w jednym miejscu, a nie jak obecnie w 11 ośrodkach w kraju
• Szkolenie aplikantów nie będzie zadaniem sądów i prokuratur apelacyjnych
• Przyszłych sędziów i prokuratorów będzie szkolić Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury
• Osoby, które ukończą I rok w KSSiP z najlepszymi wynikami, będą mogły kontynuować naukę na specjalistycznej aplikacji sądowej lub prokuratorskiej