Postępowanie egzekucyjne może podlegać umorzeniu z mocy prawa, z urzędu lub na wniosek. Umorzenie z mocy prawa nastąpi, gdy wierzyciel w ciągu roku nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania. Kiedy dochodzi do umorzenia postępowania z urzędu? W jakich okolicznościach można złożyć wniosek o jego umorzenie?

Z urzędu (zatem bez wniosku uczestnika postępowania egzekucyjnego) postępowanie egzekucyjne zostanie umorzone, jeśli:
- okaże się, że egzekucja nie należy do organów sądowych (np. gdy tytuł wykonawczy nie nadaje się do wykonania w drodze egzekucji, gdy zachodzi niedopuszczalność drogi sądowej, tj. gdy wykonanie tytułu wykonawczego nie należy do sądowych organów egzekucyjnych,
- wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności sądowej (chodzi o utratę tej zdolności już po wszczęciu postępowania egzekucyjnego) albo gdy egzekucja ze względu na jej przedmiot (chodzi np. o wymienione w art. 829 k.p.c. przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych) lub na osobę dłużnika (np. osoba posiadająca immunitet dyplomatyczny lub konsularny) jest niedopuszczalna,
- jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych (dotyczy to egzekucji świadczeń pieniężnych).
Postępowanie egzekucyjne może zostać także umorzone na wniosek, jeśli:
- zażąda tego wierzyciel (jako dysponent postępowania egzekucyjnego),
- prawomocnym orzeczeniem tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności (chodzi tu głównie - choc nie tylko - o wyrok wydany wskutek powództwa przeciwegzekucyjnego,
- egzekucję skierowano przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem i która sprzeciwiła się prowadzeniu egzekucji albo jeżeli prowadzenie egzekucji pozostaje z innych powodów w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego,
- wierzyciel jest w posiadaniu zastawu zabezpieczającego pełne zaspokojenie egzekwowanego roszczenia, chyba że egzekucja skierowana jest do przedmiotu zastawu.
Umorzenie postępowania egzekucyjnego powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, lecz nie pozbawia wierzyciela możności wszczęcia ponownej egzekucji, chyba że z innych przyczyn egzekucja jest niedopuszczalna. Przed umorzeniem postępowania organ egzekucyjny ma obowiązek wysłuchać wierzyciela i dłużnika. Nie dotyczy to sytuacji, gdy istnieje prawomocne orzeczenie uzasadniające umorzenie postępowania albo gdy umorzenie ma nastąpić z mocy prawa lub z woli wierzyciela.
ANDRZEJ MAREK
sędzia Sądu Okręgowego w Legnicy
Andrzej Marek sędzia Sądu Okręgowego w Legnicy / DGP