Jestem pracownikiem zakładu produkującego wyroby szklane. Odpowiadam za opracowywanie nowych kształtów szklanek i kieliszków. Pracodawca ogłosił konkurs na nowatorski projekt wazonu, który wygrałem. Teraz chce go wykorzystać w produkcji. Czy ma do tego prawo? Do kogo należą prawa autorskie tego projektu: do pracodawcy czy też pozostają przy mnie?

Przedstawiony w pytaniu problem jest o tyle złożony, że wymaga analizy, z jednej strony, odpowiednich zapisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (regulujących problematykę autorskich praw pracowniczych), z drugiej zaś, musimy odwołać się również do orzecznictwa wydanego na podstawie art. 921 kodeksu cywilnego, który zawiera odpowiednie normy w przedmiocie ogłoszonego konkursu.
W przypadku, o którym mowa w pytaniu, pracownik będzie objęty podwójną ochroną. Generalna zasada wyrażona w art. 12 ustawy o prawach autorskich głosi, że jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków pracowniczych, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Ponieważ w umowie o pracę nie było mowy o projektowaniu wazonów (utwór pracowniczy jest utworem stworzonym przy okazji wykonywania obowiązków pracowniczych), można przyjąć, że nie ma podstaw prawnych do tego, aby prawo autorskie tak stworzonego dzieła przeszło na pracodawcę.
Co więcej, jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z 1 czerwca 1978 r. (IV PR 114/78, OSNC 1979/1/13), twórca nie traci prawa autorskiego przez fakt, że dokonał dzieła wskutek konkursu zorganizowanego w jego zakładzie pracy, jeżeli przez ogłoszenie publiczne pracodawca przyrzekł nagrodę za wykonanie tego dzieła i nagrodę tę wypłacił.
Przyrzekający nagrodę pracodawca mógłby nabyć prawa majątkowe (własność) do nagrodzonego utworu tylko w sytuacji, gdyby wyraźnie to zastrzegł w przyrzeczeniu. W przypadku braku takiego zastrzeżenia nagrodzony podmiot zachowuje prawa do ochrony swoich autorskich dóbr osobistych oraz otrzymuje nagrodę.
JAKUB KANIEWSKI
ekspert z zakresu prawa pracy
PODSTAWA PRAWNA
Art. 12 par. 1 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631 z późn. zm.).
Art. 921 par. 3 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).