Pracodawca jest obowiązany udostępnić zakładowej organizacji związkowej pomieszczenia i urządzenia techniczne niezbędne do wykonywania działalności związkowej w zakładzie pracy. Czy pracodawca może żądać za to wynagrodzenia? Jakie pomieszczenia i wyposażenie powinny być udostępnione?
Obowiązek udostępnienia zakładowej organizacji związkowej pomieszczeń i urządzeń technicznych wynika z art. 33 ust. 1 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 z późn. zm.). Przepis ten nie stanowi przy tym, jakiego rodzaju pomieszczenia i wyposażenie należy udostępnić związkom zawodowym oraz czy udostępnienie powinno być odpłatne czy nie. Kwestie te powinny być określone w umowie zawartej pomiędzy związkami zawodowymi a pracodawcą. Może to być odrębna umowa lub stosowne postanowienia w tym przedmiocie mogą się znaleźć w układzie zbiorowym pracy.
Odpowiedź na pytanie, jakiego rodzaju pomieszczenia i środki techniczne oraz na jakich warunkach powinny być udostępniane zakładowej organizacji związkowej, zależy od wielu czynników. Wśród nich wymienić należy: możliwości techniczne i finansowe pracodawcy, wielkość zakładu pracy, rodzaj działalności prowadzonej przez pracodawcę czy liczebność organizacji związkowej. Istotny jest także cel, jakim te składniki mają służyć. Ustawa stanowi bowiem, że pomieszczenia i urządzenia techniczne, które pracodawca ma obowiązek udostępnić zakładowej organizacji związkowej, mają być niezbędne do wykonywania działalności związkowej w zakładzie pracy. W pewnych okolicznościach wystarczające do prowadzenia działalności związkowej w zakładzie pracy wydaje się udostępnienie pomieszczenia wyposażonego w odrębną linię telefoniczną i faks oraz umożliwienie korzystania z ogólnie dostępnej kserokopiarki. W innych okolicznościach uzasadnione będzie np. żądanie udostępnienia samochodu służbowego.
Podkreślić jednak należy, że pracodawca nie ma obowiązku udostępniania pomieszczeń i urządzeń technicznych nieodpłatnie. Nie ma on też obowiązku ponoszenia kosztów korzystania przez organizację związkową z mediów, np. płacenia rachunków za telefon. W przypadku gdy strony nie dojdą do porozumienia co do warunków korzystania ze składników majątkowych pracodawcy, np. wskutek odmowy oddania tych składników do nieodpłatnego korzystania, pracodawcy co do zasady nie można postawić zarzutu utrudniania działalności związkowej. Za utrudnianie działalności związkowej może być natomiast uznane uchylanie się przez pracodawcę od zawarcia porozumienia bez uzasadnionej przyczyny.