Podobnie jak w ubiegłym roku, za ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych i ich wypłatę odpowiadają wyłącznie gminy. To tam trzeba składać wniosek o pomoc.

Właśnie rozpoczął się okres składania wniosków o świadczenia rodzinne na nowy okres zasiłkowy, rozpoczynający się od września. Zarówno osoby, które po raz kolejny ubiegają się o świadczenia, jak i te, które robią to po raz pierwszy, powinny pamiętać o konieczności dostarczenia gminie zaświadczenia z urzędu skarbowego o dochodach za 2006 rok. Ponadto mogą być poproszone o dostarczenie innych dokumentów w zależności do tego, o jaki rodzaj pomocy będą się ubiegać.
Kto może się ubiegać
Ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych i ich wypłata następują na wniosek:
  • małżonków lub jednego z nich,
  • rodziców lub jednego z rodziców,
  • opiekuna prawnego dziecka,
  • opiekuna faktycznego dziecka (osoba faktycznie opiekującą się dzieckiem, która wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o jego przysposobienie),
  • osoby uczącej się (osoba pełnoletnia uczącą się, niepozostającą na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony),
  • pełnoletniej osoby niepełnosprawnej,
  • innej osoby upoważnionej do reprezentowania dziecka lub pełnoletniej niepełnosprawnej osoby.
Z wnioskiem o świadczenia na dziecko (jego wzór jest załącznikiem do odpowiedniego rozporządzenia, dysponują nim gminy) może jednak wystąpić tylko jedna z osób uprawnionych. W sytuacji gdy zrobi to więcej z nich, świadczenia zostaną wypłacone tej osobie, która wniosek złożyła jako pierwsza. Jeżeli jednak dziecko wychowuje jedno z rodziców, to świadczenia wypłaca się temu, pod opieką którego znajduje się dziecko.
Po pomoc do gminy
Od września ubiegłego roku świadczenia rodzinne wypłacają wyłącznie gminy. Podobnie będzie w kolejnym okresie zasiłkowym, rozpoczynającym się we wrześniu tego roku. W praktyce przyznawaniem świadczeń zajmują się albo upoważnieni pracownicy urzędów gmin albo ośrodków pomocy społecznej (gminy mogły zlecić tym ośrodkom wypłatę pomocy).
Termin wypłaty
Data złożenia wniosku o świadczenia rodzinne ma wpływ na termin ich wypłaty.
Przepisy stanowią bowiem, że prawo do świadczeń ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami, do końca okresu zasiłkowego. Im wcześniej zostanie złożony kompletny wniosek, tym szybciej można otrzymać pieniądze.
Jeśli osoba ubiegająca się o pomoc złożyła wniosek wraz z dokumentami do końca lipca, to świadczenia rodzinne za wrzesień (początek okresu zasiłkowego) powinny zostać wypłacone do końca września. Jeśli zrobi to w sierpniu lub wrześniu, świadczenia za wrzesień powinny zostać wypłacone do końca października.
Dla osób, które obecnie korzystają ze świadczeń rodzinnych, złożenie wniosku po zakończeniu lipca oznacza miesięczną przerwę w otrzymywaniu świadczeń. Pomoc za sierpień zostanie wypłacona do końca sierpnia, a za wrzesień dopiero w październiku.
Jakie dokumenty
Wniosek o świadczenia rodzinne musi zawierać dane dotyczące:
  • osoby występującej o świadczenie - imię, nazwisko, datę urodzenia, numer PESEL, NIP, a w razie gdy nie nadano tych numerów lub jednego z nich - serię i numer dowodu osobistego lub paszportu; w razie potrzeby trzeba też dysponować nazwą organu rentowego wypłacającego emeryturę lub rentę, numer emerytury lub renty lub numer konta w KRUS,
  • dzieci pozostających na utrzymaniu - ich imię, nazwisko, numer PESEL, datę urodzenia, stan cywilny.
Do wniosku trzeba dołączyć zaświadczenie o dochodzie podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych każdego członka rodziny. Wydaje je na odpowiednim druku urząd skarbowy.
Ponadto wybrane osoby w zależności od ich sytuacji życiowej i tego, o jaką pomoc się starają, będą musiały dołączyć do wniosku m.in.:
  • zaświadczenia lub oświadczenia dokumentujące wysokość innych dochodów,
  • oświadczenie o deklarowanych dochodach osiąganych przez osoby podlegające przepisom o zryczałtowanym podatku dochodowym,
  • inne zaświadczenia lub oświadczenia i dowody niezbędne do ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych, w tym między innymi:
- dokument stwierdzający wiek dziecka,
- orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności,
- prawomocny wyrok sądu rodzinnego stwierdzający przysposobienie lub zaświadczenie sądu rodzinnego lub ośrodka adopcyjno-opiekuńczego o prowadzonym postępowaniu sądowym w sprawie o przysposobienie dziecka,
- prawomocny wyrok sądu rodzinnego orzekający rozwód lub separację, orzeczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
- zaświadczenie o uczęszczaniu dziecka do szkoły lub szkoły wyższej,
- zaświadczenie pracodawcy o terminie urlopu wychowawczego i okresie, na jaki został udzielony, oraz o okresach zatrudnienia.
Wstrzymywanie wypłaty
Gdy osoba, której są przyznane świadczenia, nie udzieli w wyznaczonym przez instytucję wypłacającą wsparcie terminie wyjaśnień dotyczących okoliczności, które mają wpływ na prawo do ich otrzymywania (np. dotyczących uzyskiwanych dochodów), ich wypłata zostanie wstrzymana. Będzie wznowiona po udzieleniu wyjaśnień.
Wypłata świadczeń zostanie też wstrzymana, jeśli osoba mająca do niech prawo nie podejmie ich przez kolejne trzy miesiące. Jednak gdy zgłosi się ona po nie po tym terminie, zostaną one wypłacone za cały okres wstrzymania. Jeżeli natomiast wznowienie wypłaty wstrzymanych świadczeń nie nastąpi do końca okresu zasiłkowego, prawo do nich wygaśnie.
PRZYKŁAD:
POŚWIADCZENIE SZKOŁY
Rodzice wychowują dwoje dzieci w wieku 10 i 18 lat. Młodsze uczy się w podstawówce, starsze w liceum. Ubiegają się o zasiłek rodzinny i dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego na oboje dzieci. W takiej sytuacji muszą przedstawić (oprócz innych koniecznych dokumentów) zaświadczenie ze szkoły starszego dziecka (młodsze objęte jest obowiązkiem szkolnym, więc gminy nie wymagają takiego zaświadczenia), że będzie ono kontynuować naukę w roku szkolnym 2007/2008.
PRZYKŁAD:
ZAŚWIADCZENIE OD PRACODAWCY
Pracownica, która ma prawo do świadczeń rodzinnych, chce skorzystać z urlopu wychowawczego. Jeśli będzie się starać w gminie o dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w trakcie urlopu wychowawczego, do wniosku o to świadczenie rodzinne musi dołączyć zaświadczenie z zakładu pracy o udzieleniu urlopu wychowawczego i okresie, na jaki urlop został udzielony. Takie zaświadczenia pracodawcy wystawiają od 1 maja 2004 r. Gmina musi bowiem wiedzieć, na jaki czas jest udzielony urlop i do kiedy ma wypłacać dodatek.
PRZYKŁAD:
UZYSKIWANIE DOCHODU
Osoba ubiegająca się o świadczenia rodzinne planuje, że w połowie listopada rozpocznie wykonywanie działalności gospodarczej. Wcześniej nie osiągała dochodów. W takiej sytuacji będzie musiała podać w gminie informację o tzw. uzyskaniu dochodu. Przez pojęcie to rozumieć należy wymienione w ustawie sytuacje, w których rodzina zyskuje dodatkowe dochody spowodowane:
  • zakończeniem urlopu wychowawczego,
  • uzyskaniem prawa do zasiłku dla bezrobotnych lub stypendium w wysokości zasiłku dla bezrobotnych,
  • uzyskaniem zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, z wyłączeniem pracy wykonywanej na podstawie umowy o dzieło,
  • uzyskaniem zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, a także emerytury lub renty, renty rodzinnej albo renty socjalnej,
  • rozpoczęciem pozarolniczej działalności gospodarczej.
Jeśli więc w listopadzie tego roku osoba ubiegająca się obecnie o świadczenia rozpocznie działalność, będzie musiała podać taką informację w gminie. Ponieważ jednak listopad będzie pierwszym, ale niepełnym miesiącem prowadzonej działalności, do dochodu rodziny trzeba będzie wliczyć dochód, który osoba taka osiągnęła z tytułu działalności, ale dopiero za grudzień. To pierwszy pełny miesiąc jej prowadzenia. Wysokość dochodu z tego tytułu powinna być potwierdzona oświadczeniem.
BARTOSZ MARCZUK
bartosz.marczuk@infor.pl
Podstawa prawna
■ Ustawa z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.).