Od maja 2006 r. prowadzę równocześnie działalność rolniczą i gospodarczą, ale opłacam składki do KRUS. Od 2 maja do 31 sierpnia 2007 r. pracowałem też na podstawie umowy zlecenia z wynagrodzeniem w wysokości 500 zł miesięcznie. Z umowy zlecenia zostałem zgłoszony tylko do ubezpieczenia zdrowotnego. Aktualnie zleceniodawca otrzymał pismo z ZUS, iż ubezpieczenia ze zlecenia były obowiązkowe, i wystąpił do mnie o zwrot składek. Czy składki z umowy zlecenia były obowiązkowe?

Tak
Rolnik, który po upływie trzech lat podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników rozpocznie prowadzenie działalności gospodarczej, może w dalszym ciągu opłacać składki do KRUS. Wówczas z działalności nie podlega zarówno ubezpieczeniom społecznym, jak i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Sytuacja ulega jednak zmianie, gdy zostanie on równocześnie zatrudniony na podstawie umowy zlecenia. Jednym z warunków podlegania ubezpieczeniom w KRUS-ie jest brak innego tytułu do ubezpieczeń.
Od 2 maja powinien pan podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym jako zleceniobiorca. Jeżeli umowa była wykonywana w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy, to z umowy zlecenia obowiązkowa byłaby też składka wypadkowa. Oczywiście obowiązkowe było także ubezpieczenie zdrowotne.
Ubezpieczenie rolnicze ustało z końcem kwartału, w którym rozpoczął pan wykonywanie umowy zlecenia, tj. z końcem czerwca. Od 1 lipca powinien pan być traktowany jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, która równocześnie wykonuje umowę zlecenia. Osoba, która spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniom z tych dwóch tytułów, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Dodatkowo na prawo wyboru tytułu do ubezpieczeń ma wpływ wysokość wynagrodzenia uzyskiwanego z umowy zlecenia. Jeżeli z umowy zlecenia podstawa wymiaru jest niższa od obowiązującej tę osobę podstawy wymiaru składek z działalności, obowiązkowym tytułem do ubezpieczeń jest działalność gospodarcza, gdy jest wyższa lub równa, ubezpieczony może wybrać tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń.
Zakładając, że minimalna podstawa wymiaru składek z działalności w pana wypadku wynosi 280,80 zł (30 proc. z 936 zł), a z umowy zlecenia podstawa wymiaru składek wynosiła 500 zł, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym powinien pan podlegać z umowy zlecenia. Zleceniobiorca powinien złożyć korektę dokumentów rozliczeniowych i zgłosić pana do obowiązkowych ubezpieczeń z umowy zlecenia. Oczywiście płatnik musi również opłacić do ZUS-u należne składki na ubezpieczenia społeczne wraz z odsetkami za zwłokę. Może on wystąpić do pana o zwrot składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych z pana środków.
W analizowanej sytuacji od 1 lipca powinien pan zgłosić się z działalności do ubezpieczenia zdrowotnego i za okres od 1 lipca do 31 sierpnia opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne z działalności. Natomiast od 1 września - po zakończeniu umowy zlecenia, z działalności będzie pan obowiązkowo podlegał ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.
MARCIN LIPIŃSKI
ekspert z zakresu ubezpieczeń społecznych
PODSTAWA PRAWNA
Art. 3a-7, 16 ust. 3 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 1998 r. nr 7, poz. 25 z późn. zm.).
Art. 9 ust. 2, ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).