Umowa cywilnoprawna oraz umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych, zwane kontraktami, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego i podatkowemu.
Najczęściej spotykanymi w praktyce przykładami realizowania kontraktu przez lekarzy są:

Kontrakt - praktyka lekarska

Jeżeli na tej podstawie lekarz świadczy usługi na rzecz innych osób lub podmiotów, powoduje to konieczność pełnego ubezpieczenia społecznego. W tym przypadku musi opłacać składki w całości. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale oraz ubezpieczenie zdrowotne z podstawą składki 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Od 25 sierpnia 2005 r. w ramach systemu ubezpieczeń społecznych zostały wprowadzone preferencyjne zasady obejmowania ubezpieczeniami społecznymi osób rozpoczynających swoją pierwszą działalność gospodarczą.
W prawie podatkowym istnieje obowiązek wyboru formy opodatkowania prowadzonej praktyki lekarskiej, tj. rozliczania się na zasadach ogólnych lub w formie uproszczonej - podatkiem liniowym, jak również zryczałtowanym podatkiem dochodowym.

Kontrakt i umowa o pracę

Warunkiem kształtującym formę ubezpieczenia jest wysokość osiąganego wynagrodzenia w ramach stosunku pracy. Jeżeli stanowi ono kwotę co najmniej minimalnego wynagrodzenia, które od dnia 1 stycznia 2008 r. wynosi 1126 zł., wówczas lekarz, dodatkowo podpisujący kontrakt lekarski w ramach praktyki lekarskiej, podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.
W tej sytuacji obowiązek podatkowy ciąży zarówno na pracodawcy, który nalicza i odprowadza zaliczki na podatek od dochodu osiągniętego przez lekarza w ramach stosunku pracy, jak również na prowadzącym praktykę lekarzu, zgodnie z wybraną formą opodatkowania.

Kontrakt z kodeksu cywilnego

W tym przypadku mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego o zleceniu (art. 750 kc). Lekarz podlega obowiązkowo pełnemu ubezpieczeniu społecznemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Podstawę składki na ubezpieczenia społeczne dla zleceniobiorców w umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu, gdzie odpłatność za jej wykonywanie określono kwotowo lub w kwotowej stawce godzinowej, stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia, rozliczenia składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz obowiązek podatkowy ciąży na zleceniodawcy.

Kontrakt na dyżury

Taka umowa cywilnoprawna może być potraktowana jako obejście prawa, bowiem jest zawarta z własnym pracodawcą. Ciężar związany z ubezpieczeniem spada na pracodawcę. Odprowadza on składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne od pełnej kwoty wynagrodzenia, tj. od wynagrodzenia ze stosunku pracy oraz z wynagrodzenia z umowy zlecenia świadczonej w ramach kontraktu na dyżury. Zaliczki na podatek dochodowy nalicza i odprowadza płatnik składek.
Wszystkie wymienione przykłady kontraktów i związane z tym formy ubezpieczenia dają prawo do wielu świadczeń wynikających z ubezpieczenia społecznego, tj. prawo do świadczeń rentowych, emerytalnych oraz krótkoterminowych związanych z chorobą i macierzyństwem, po spełnieniu odpowiednich warunków.