Jeśli strony umowy o pracę nie dojdą do porozumienia w kwestii zmiany miejsca wykonywania pracy, konieczne jest dokonanie wypowiedzenia zmieniającego.

Miejsce świadczenia pracy to jeden z istotnych elementów umowy o pracę. Może być ono oznaczone jako stały punkt w znaczeniu geograficznym albo pewien oznaczony obszar, strefa określona granicami jednostki administracyjnej podziału kraju lub w inny dostatecznie wyraźny sposób.
Miejsce wykonywania pracy nie zawsze pokrywa się z siedzibą zakładu pracy (pracodawcy). Może być nim np. mieszkanie pracownika. Strony stosunku pracy komunikują się wówczas drogą elektroniczną. Należy spodziewać się coraz częstszego ustalania w taki sposób miejsca pracy w związku z rozwojem elastycznych form zatrudnienia i wprowadzeniem do kodeksu pracy telepracy.
Określenie miejsca pracy
Kodeks pracy nie określa sposobu ustalenia w umowie o pracę miejsca pracy pracownika. Może być wskazane jedno stałe miejsce bądź miejsce zmienne, co wynika z charakteru danej pracy. W uzasadnieniu wyroku z 11 kwietnia 2001 r. Sąd Najwyższy wskazał, iż miejscem pracy nie musi być lokal lub pomieszczenie albo posesja mające stały adres i znajdujące się w jednej miejscowości (I PKN 350/00, OSNP 2003/2/36).
Miejsce wykonywania pracy jest związane z jej rodzajem. Praca, której przedmiotem jest np. pozyskiwanie klientów lub akwizycja, polega na jej wykonywaniu w różnych miejscach. Jest zatem ze swej istoty związana z nieustannym przemieszczaniem się pracownika na pewnym obszarze. Miejsce wykonywania pracy, jeżeli uzasadnia to rodzaj pracy, może zatem obejmować pewną zamkniętą przestrzeń poza granicami administracyjnymi jednej miejscowości. Określenie miejsca pracy w taki sposób mogłoby jednak prowadzić niekiedy do obchodzenia przepisów o podróżach służbowych i przerzucania części kosztów pracy na pracownika, dlatego powinno być tak ustalone, by pracownik miał możliwość wykonywania zadań, wliczając w to czas dojazdu do miejsca ich wykonywania, w ramach umówionej dobowej i tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (I PKN 350/00, OSNP 2003/2/36).
Zmiana umowy
Z uwagi, że miejsce świadczenia pracy stanowi jeden z istotnych elementów umowy o pracę, uzgodniony przez jej strony, to nie może być on dowolnie zmieniany. Zmiana może oczywiście nastąpić w każdym czasie na podstawie porozumienia stron w formie aneksu do umowy.
Nadto pracodawca ma możliwość czasowego, nawet kilkakrotnego w danym roku, ale w sumie nieprzekraczającego trzech miesięcy, powierzenia pracownikowi wykonania innej pracy niż określona w umowie, jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb zakładu pracy, nie powoduje obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika. Takie czasowe powierzenie pracownikowi innej pracy aniżeli określona w umowie może spowodować i często w praktyce powoduje zmianę miejsca wykonywania pracy przez pracownika. Jeśli jednak zmiana miejsca świadczenia pracy określonego w umowie miałaby nastąpić na stałe, to powinno to znaleźć odzwierciedlenie w treści umowy o pracę.
Wypowiedzenie zmieniające
Gdy strony nie zawrą porozumienia w kwestii określenia nowego miejsca pracy, pracodawca musi złożyć pracownikowi wypowiedzenie zmieniające. Ważny wówczas będzie sposób oznaczenia miejsca wykonywania pracy w umowie. Jeśli określono je bardzo wąsko (np. jako siedziba zakładu pracy w danej miejscowości z oznaczeniem ulicy), to w zasadzie każda zmiana tak oznaczonego miejsca (nawet w obrębie tej samej miejscowości, np. zmiana dzielnicy miasta) wymagać będzie wypowiedzenia zmieniającego. Gdy natomiast umowne oznaczenie miejsca wykonywania pracy nastąpiło poprzez wskazanie kilku miejscowości lub pewnego obszaru (np. województwa, powiatu, gminy), to praca wykonywana na takim obszarze (przy spełnieniu warunku polegającego na fizycznej możliwość wykonywania zadań przez pracownika, wliczając w to czas dojazdu do miejsca ich wykonywania, w ramach umówionej dobowej i tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym) nawet, jeśli będzie wykonywana zamiennie w różnych miejscowościach położonych na takim obszarze, nie spowoduje konieczności dokonywania przez pracodawcę wypowiedzenia zmieniającego.
PRZYKŁAD:
BRAK MIEJSCA PRACY W UMOWIE
Strony w umowie o pracę nie określiły miejsca jej wykonywania. Pracownik chce wnieść pozew do sądu pracy, ale nie wie, jak określić miejsce wykonywania swojej pracy. W takiej sytuacji odpowiednie zastosowanie powinien znaleźć art. 454 par. 2 k.c. (poprzez art. 300 k.p.), zgodnie z którym, jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę. W analizowanej sytuacji będzie to siedziba pracodawcy. Podkreślić trzeba, że powództwo w sprawach z zakresu prawa pracy może być wytoczone bądź przed sąd właściwości ogólnej pozwanego (tj. sąd, w okręgu którego pracodawca, będący osoba fizyczną, ma miejsce zamieszkania lub siedzibę - w przypadku pozostałych pracodawców), bądź przez sąd, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana, bądź też przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład pracy rozumiany jako placówka zatrudnienia (art. 461 par. 1 k.p.c.).
Ważne!
Miejsce pracy nie musi być wyposażone w zaplecze socjalne, kadrowe i techniczne (wyrok SN z 1 kwietnia 1985 r., I PR 19/85, OSP 1986/46)
Andrzej Marek
Podstawa prawna
■ Art. 29, 42 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
■ Art. 461 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).