Czy pracownik lub pracodawca, który uzyskał wiedzę o nowych okolicznościach mających wpływ na rozstrzygnięcie jego sprawy dopiero w toku postępowania apelacyjnego, ma prawo do skutecznego ich powołania ?

Nowe fakty i dowody skarżący może przedstawiać jedynie w apelacji, a druga strona - fakty i dowody im przeciwstawne - w odpowiedzi na apelację, pod warunkiem wykazania, że nie mogły z nich skorzystać w postępowaniu przed sądem I instancji (wyrok Sądu Najwyższego z 27 stycznia 1999 r., II CKN 798/97).
SN w uzasadnieniu tego wyroku stanął na stanowisku, że regułą postępowania drugoinstancyjnego jest rozpoznawanie sprawy w granicach zaskarżenia i podniesionych w apelacji zarzutów oraz orzekanie na podstawie materiału zebranego w pierwszej instancji.
Żaden przepis prawa nie stanowi o niedopuszczalności powoływania się na nowe okoliczności faktyczne i środki dowodowe w toku postępowania wszczętego na skutek wniesienia apelacji.
Artykuł 368 par. 1 pkt 4 k.p.c. nakłada jedynie na pracownika lub pracodawcę powołującego się w apelacji na nowości obowiązek wykazania, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem I instancji było niemożliwe albo że potrzeba powołania wynikła później - pod rygorem wezwania do uzupełnienia braków w trybie art. 130 k.p.c.
Zgodnie z treścią art. 381 k.p.c., sąd II instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem I instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później.
W związku z powyższym nie może budzić wątpliwości, że skoro sąd apelacyjny może pominąć nowe fakty i dowody jedynie we wskazanych przypadkach, to zasadą jest prawo pracownika i pracodawcy do skutecznego powoływania nowości (vide: T. Ereciński w: M. Jędrzejewska, T. Ereciński, J. Gudowski, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, cz. I, str. 1600, Warszawa 2004).
Tym samym stwierdzić należy, że jeżeli pracownik lub pracodawca wnosi o dopuszczenie dowodu dla wykazania nowości - niezależnie od tego, czy czyni to w treści apelacji czy dopiero w toku jej rozpoznawania - sąd II instancji może ten dowód pominąć jedynie wówczas, gdy uzna, że nowe okoliczności faktyczne zostały już wykazane zgodnie z twierdzeniem, lub że strona, pomimo istnienia obiektywnej potrzeby, nie powołała ich w toku postępowania przed sądem I instancji z własnej winy (wyrok SN z 20 maja 2003 r., I PK 415/2002, OSNP 2004/16/276).
Niezależnie od rozstrzygnięcia powyższej spornej w doktrynie prawa i orzecznictwie kwestii, w sprawach z zakresu prawa pracy powoływanie nowych okoliczności faktycznych i dowodów niewskazanych w apelacji na etapie jej rozpoznawania jest z pewnością uzasadnione.
Podkreślić należy, że zgodnie z treścią art. 391 k.p.c. w postępowaniu odwoławczym znajduje zastosowanie wynikająca z art. 232 zd. 2 k.p.c. instytucja dopuszczenia dowodu przez sąd z urzędu. W związku z tym nawet hipotetycznie przyjmując istnienie prekluzji faktycznych podstaw zaskarżenia, sąd II instancji z pewnością może dopuścić zgłoszone przez pracownika lub pracodawcę dowody niezależnie od tego, czy zgłoszenie nastąpiło na etapie wnoszenia apelacji na podstawie art. 369 par. 1 pkt 4 k.p.c., czy na etapie jej rozpoznawania na podstawie art. 217 w zw. z art. 391 k.p.c.
TOMASZ RZEPKA
aplikant adwokacki
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 217, art. 232, art. 368, art. 381 oraz art. 391 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).