Właściwe oznaczenie pracodawcy jest szczególnie istotne przy wnoszeniu pozwu do sądu pracy, ponieważ błędne oznaczenie strony pozwanej doprowadzić może do oddalenia powództwa, szczególnie w postępowaniu uproszczonym.

PORADA
Pojęcie pracodawcy definiuje art. 3 kodeksu pracy. Zgodnie z nim pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Czasami jednak przy ustalaniu, kto tak naprawdę zatrudnia pracownika, mogą pojawić się trudności.
Wątpliwości dotyczą m.in. spółek osobowych. W wyroku z 18 lutego 1998 r. (II UKN 525/97, OSNP 1999/4/140) Sąd Najwyższy przesądził, iż spółka cywilna jest podmiotem gospodarczym, który może zatrudniać pracowników i być w związku z tym pracodawcą, także dla osób bliskich wspólnikom. W przypadku procesu przeciwko tego typu pracodawcy pamiętać jednak trzeba, że do egzekucji ze wspólnego majątku wspólników tej spółki konieczny jest tytuł egzekucyjny wydany przeciwko wszystkim wspólnikom. Oznacza to, że pracownik oprócz pracodawcy, jakim jest spółka, pozwać powinien również poszczególnych wspólników, co ułatwi mu egzekucję wyroku. Z kolei w orzeczeniu z 4 listopada 2004 r. (I PK 25/04, OSNP 2005/14/206) SN przesądził, iż pracodawcą jest spółka jawna, a nie jej wspólnicy.
Osoby fizyczne
W przypadku osób fizycznych najczęściej pojawiają się dwa problemy: po pierwsze, czy pracodawcą może być osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, a po drugie, czy pracodawcą jest przedsiębiorca, który jako osoba fizyczna prowadzi działalność na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, czy też prowadzone przez niego przedsiębiorstwo jako zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych, przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej.
Judykatura przesądziła, że w obydwu wypadkach osoba fizyczna powinna zostać uznana za pracodawcę. Przedsiębiorstwo osoby fizycznej, nawet jeśli stanowi bardzo rozbudowaną jednostkę organizacyjną, nie posiada takiego przymiotu.
Finansowanie nie decyduje
Duże spory budziło w praktyce ustalenie dotyczące tego, kto jest pracodawcą dla pracowników zatrudnionych w różnorodnych jednostkach organizacyjnych samorządu terytorialnego oraz Skarbu Państwa. Wynikały one z tego, iż często kompetencje do nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy posiadał inny podmiot niż ten, na rzecz którego praca była świadczona. Drugim powodem wątpliwości było to, czy poprzez fakt finansowania jednostek organizacyjnych, w szczególności szkół, przez jednostki samorządowe nie stają się one pracodawcami dla zatrudnionych w nich pracowników.
Sąd Najwyższy konsekwentnie opowiedział się w obydwu wypadkach za uznaniem, że zawsze pracodawcą jest dla pracownika ta jednostka organizacyjna, na rzecz której świadczy pracę, niezależnie od tego, przez kogo jest finansowana. Przykładowo dla nauczyciela oraz dyrektora szkoły pracodawcą jest szkoła, mimo iż organem ją prowadzącym jest gmina (wyrok SN z 11 września 1998 r., II UKN 196/98, OSNAPiUS 1999/18/589). Natomiast dla pracownika urzędu marszałkowskiego pracodawcą będzie ten urząd, a nie marszałek województwa.
Inne osoby prawne
Identyczne zasady obowiązują również w przypadku innych osób prawnych, takich jak spółki kapitałowe, spółdzielnie, stowarzyszenia, fundacje. Jeżeli osoba prawna stanowi jedną jednostkę organizacyjną, to jest ona pracodawcą dla zatrudnionych w niej pracowników. Problemy pojawić się mogą, gdy osoba prawna ma rozbudowaną strukturę, gdyż w takiej sytuacji zwykle poszczególne jednostki organizacyjne są pracodawcami dla zatrudnionych w nich pracowników (por. wyrok SN z 6 listopada 1991 r., I PRN 47/91, OSP 1992/7/151). Powinno to znajdować odzwierciedlenie w statucie danej osoby prawnej czy regulaminie zakładowym. Każdorazowo jednak, aby część osoby prawnej czy innej większej jednostki organizacyjnej mogła zostać uznana za pracodawcę, powinna być wyodrębniona finansowo i organizacyjnie oraz musi mieć uprawnienie do samodzielnego zatrudniania pracowników.
Z Orzecznictwa
Osoba fizyczna może być pracodawcą (art. 3 k.p.), również gdy świadczona na jej rzecz praca pozostaje w związku z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą - wyrok z 14 marca 2001 r. (II UKN 274/00, OSNP 2002/21/533).
Nie jest pracodawcą jednostka organizacyjna wyznaczona przez podmiot zatrudniający jako miejsce wykonywania pracy - wyrok SN z 23 lutego 1999 r. (I PKN 594/98, OSNP 2000/8/299).
RAFAŁ KRAWCZYK
sędzia Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie