Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej sześć godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy. Czy pracodawca może udzielić jej pracownikowi na zakończenie dnia pracy, a tym samym zwolnić go wcześniej do domu?

Przepis art. 134 kodeksu pracy nie ustala precyzyjnie zasad udzielania przerwy. Pracodawca ma więc swobodę w zakresie ustalania czasu jej wykorzystania przez pracownika, pod warunkiem wszakże, że udzielenie przerwy nie będzie polegać na skróceniu czasu zakończenia pracy lub jej rozpoczęcia. Z istoty przerwy wynika bowiem, że następuje ona pomiędzy dwoma okresami wykonywania pracy, rozdzielając je. Ponieważ nie istnieje kodeksowa definicja przerwy, w interpretacji przepisu należy posłużyć się definicją słownikową. W Słowniku języka polskiego PWN definicja słowa przerwa brzmi następująco: czas, okres, w którym jakaś czynność lub zjawisko chwilowo nie zachodzi, nie odbywa się; odstęp czasowy między czymś a czymś; pauza; wolny czas między lekcjami, w godzinach pracy itp. przeznaczony na odpoczynek. Przerwa, o której mowa w art. 134 k.p., ma więc zapewniać odpoczynek pracownikowi w trakcie dnia pracy.
Czas przerwy może, ale nie musi, być ustalony dla wszystkich pracowników w tym samym czasie. Nie musi być również ustalany w sposób sztywny i może pozostawiać pracownikom pewną swobodę co do faktycznego czasu jej wykorzystania. Prawo do przerwy uregulowanej w art. 134 k.p. przysługuje pracownikowi niezależnie od innych obowiązkowych przerw wynikających z powszechnie obowiązujących przepisów lub przepisów wewnątrzzakładowych. Pracodawca może ustalić w przepisach wewnętrznych trwającą dłużej niż 15 minut przerwę wliczaną do czasu pracy. Ustawodawca wskazuje bowiem, iż przerwa trwać ma co najmniej 15 minut. Pracodawca może również wprowadzić taką przerwę w odniesieniu do pracowników, których dobowy wymiar czasu pracy jest krótszy od sześciu godzin.
Warto wspomnieć też o obowiązkowych przerwach wynikających z pracy przy monitorach ekranowych. Zgodnie z rozporządzeniem z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973) pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom co najmniej pięciominutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
ARKADIUSZ SOBCZYK
radca prawny, Kancelaria Prawna Sobczyk i Współpracownicy w Krakowie
Arkadiusz Sobczyk, radca prawny, Kancelaria Prawna Sobczyk i Współpracownicy w Krakowie / DGP