Wynagrodzenie oraz możliwość korzystania z dodatkowych świadczeń pracowniczych zależy od statusu osoby zatrudnionej w służbie cywilnej, a więc czy jest ona pracownikiem czy urzędnikiem służby cywilnej.
Obecnie, po wejściu w życie nowej ustawy o służbie cywilnej fundusz wynagrodzeń w urzędach nie będzie już zależeć od liczby etatów ustalonych w ustawie budżetowej. Od niej zależała m.in. wysokość środków na wynagrodzenia. Nowa ustawa o służbie cywilnej znosi limit zatrudniania w urzędach. Dyrektorzy generalni urzędów nie będą już więc zgłaszać wyższego zapotrzebowania na etaty, niż faktycznie potrzebują. Otrzymają oni określoną kwotę na wynagrodzenia i będą mogli zdecydować, czy zatrudnić więcej osób za niższe wynagrodzenie, czy też zwolnić część osób, a pozostałym zaproponować podwyżkę.

Jakie płace w urzędzie

Wynagrodzenie pracownika służby cywilnej składa się z wynagrodzenia zasadniczego, dodatku specjalnego oraz dodatku za wieloletnią pracę (dodatku stażowego). Pensja urzędnika mianowanego rozszerzona jest o dodatek służby cywilnej z tytułu posiadanego stopnia służbowego.
Wysokość wygrodzenia zasadniczego członków korpusu służby cywilnej, a więc zarówno pracowników, jak i urzędników służby cywilnej ustalana jest w oparciu o podane w rozporządzeniu prezesa Rady Ministrów z 16 stycznia 2007 r. mnożniki i tzw. kwotę bazową określaną co roku w ustawie budżetowej. W tym roku kwota bazowa wynosi 1873,84 zł brutto.
Mnożniki służące do ustalenia wynagrodzenia zasadniczego członków korpusu służby cywilnej ustalone zostały widełkowo odrębnie dla każdej z pięciu grup stanowisk wymienionych w załączniku nr 1 i nr 2 do rozporządzenia. Dyrektor generalny urzędu, w granicach widełek płacowych dla określonego stanowiska, określa mnożnik w umowie o pracę zawieranej z członkiem korpusu służby cywilnej. I to przesądza o tym, na jaką pensję może on liczyć. Przykładowo, jeśli dyrektor przyzna starszemu specjaliście tzw. mnożnik 1,5, jego pensja wynosić będzie 2810 zł brutto, choć teoretycznie, zgodnie z rozporządzeniem wynagrodzenie zasadnicze na tym stanowisku może wahać się od 978 zł do ponad 8 tys. zł brutto. Średnie wynagrodzenie w administracji rządowej wynosi 4,2 tys. zł brutto.

Dodatki do wynagrodzenia

Każdemu członkowi korpusu służby cywilnej przysługuje też dodatek specjalny wynikający ze specyfiki i charakteru wykonywanych zadań. W ubiegłym roku wyniósł on średnio na jednego pracownika 87,83 zł brutto. Poza tym zarówno pracownicy, jak i urzędnicy sc mają prawo do dodatku za wieloletnią pracę. Prawo do takiego dodatku w wysokości 5 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego nabywa się po pięciu latach pracy. Dodatek ten wzrasta o 1 proc. za każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Jest on wypłacany wraz z wynagrodzeniem zasadniczym.
Dodatek za wysługę lat przysługuje członkowi korpusu służby cywilnej za dni, za które otrzymuje wynagrodzenie oraz za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby bądź konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które członek korpusu służby cywilnej otrzymuje z tego tytułu zasiłek z ubezpieczenia społecznego.



Nagroda jubileuszowa

Ustawa o służbie cywilnej przewiduje też nagrodę jubileuszową. Po raz pierwszy jest ona wypłacana po 20 latach pracy w służbie cywilnej i wynosi 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego. Kolejne nagrody wypłacane są co pięć lat. Najwięcej można otrzymać po 45 latach pracy, bo aż 400 proc. tego wynagrodzenia. Pracownik nabywa prawo do tej nagrody w dniu upływu okresu uprawniającego do jego otrzymania. W przypadku gdy pracownik odchodzi na emeryturę lub rentę, a do otrzymania nagrody brakuje mu mniej niż 12 miesięcy, otrzymuje ją. Wówczas jest ona wypłacana w dniu rozwiązania umowy o pracę.

Pieniądze za dodatkowe zadania

Urzędnikowi lub pracownikowi za wykonanie dodatkowych, powierzonych przez pracodawcę zadań, których nie przewiduje zakres obowiązków na zajmowanym stanowisku pracy, przysługuje dodatek zadaniowy. Jest on wypłacany wraz z wynagrodzeniem zasadniczym przez cały okres przewidziany na jego realizację.
PRZYKŁAD: PRAWO DO DODATKU ZADANIOWEGO
Na podstawie decyzji ministra został powołany zespół, którego zadaniem ma być opracowanie nowej strategii zarządzania i zmian struktury urzędu. Do jego składu został powołany starszy specjalista z departamentu kadr. Dyrektor departamentu kadr może wystąpić do dyrektora generalnego z wnioskiem o przyznanie pracownikowi dodatku zadaniowego na okres działania zespołu. Ten stwierdzając, że praca w zespole wiąże się z dodatkowymi zadaniami, może przyznać mu dodatek zadaniowy. Jego wysokość nie jest jednak określona w przepisach i zależy wyłącznie od decyzji dyrektora generalnego.

Dodatek tylko dla urzędników

Urzędnik służby cywilnej oprócz omówionych wcześniej składników wynagrodzenia ma jeszcze prawo do dodatku służby cywilnej z tytułu posiadanego stopnia służbowego. Dodatek ten to iloczyn kwoty bazowej i mnożnika, którego wysokość zależy od stopnia służbowego urzędnika. Tabelę stopni służbowych urzędników służby cywilnej i odpowiadających im mnożników kwoty bazowej, służących do ustalenia wysokości dodatku służby cywilnej - stanowi załącznik nr 3 do cytowanego rozporządzenia. Obecnie urzędnicy z pierwszym stopniem służbowym otrzymują go w wysokości 880 zł brutto. Przy najwyższym, dziewiątym stopniu, mógłby on wynieść blisko 5 tys. zł brutto. Na razie jednak najwyższego stopnia nie otrzymał jeszcze żaden urzędnik.



Co rok trzynastka

Pracownikom i urzędnikom służby cywilnej przysługuje też tzw. 13 pensja. Jest ona wypłacana do końca marca następnego roku. Szczegółowe zasady wypłacania trzynastki określa ustawa z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. nr 160, poz. 1080 z poźn. zm.). Wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5 proc. sumy wynagrodzenia za pracę otrzymaną przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego.
PRZYKŁAD: CO NAJMNIEJ 6 MIESIĘCY PRACY
Pracownik służby cywilnej, który był zatrudniony w urzędzie trzy lata i rozwiązał umowę w czerwcu, otrzyma dodatkowe wynagrodzenie roczne. Będzie ono proporcjonalnie pomniejszone o okres, w którym przestał pracować w urzędzie. Nie otrzyma jej bezpośrednio po rozwiązaniu umowy o pracę, ale tak jak pozostali pracownicy, w roku następnym. Trzynastej pensji nie otrzyma natomiast osoba, która zatrudniona została w urzędzie we wrześniu. Dodatkowe wynagrodzenie roczne przysługuje bowiem tylko osobom, którzy byli zatrudnieni w urzędzie co najmniej przez 6 miesięcy w danym roku.

Fundusz nagród

Każdy urząd musi też w części swojego budżetu przeznaczonego na płace wydzielić tzw. fundusz nagród w służbie cywilnej. Musi on wynosić co najmniej 3 proc. planowanych wynagrodzeń osobowych. W zależności od urzędów, nagrody wypłacane są co kwartał lub nawet co miesiąc. Dyrektor generalny urzędu podaje dyrektorom departamentów wysokość kwoty, która następnie jest przez nich dzielona i przyznawana pracownikom i urzędnikom. Nagrody te mają charakter uznaniowy. Kryteria przyznawania mogą być dowolne. Najczęściej jednak brana jest pod uwagę jakość wykonywanej pracy, zaangażowanie i zajmowane stanowisko.
Członkowi korpusu służby cywilnej zatrudnionemu w komórce egzekucyjnej urzędu skarbowego na stanowisku komornika skarbowego, poborcy skarbowego, starszego poborcy skarbowego, referenta, starszego referenta, inspektora i starszego inspektora, za wykonywanie czynności egzekucyjnych do wynagrodzenia zasadniczego przysługuje tzw. wynagrodzenie prowizyjne. Jest ono określone procentowo. Jego wysokość uzależniona jest od rodzaju wykonywanych zadań.

Odprawa na odejście

Członkom korpusu służby cywilnej odchodzącym na emeryturę lub rentę przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Odprawa może wzrosnąć do wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik lub urzędnik przepracował w służbie cywilnej co najmniej 20 lat. Tak jak w przypadku nagrody jubileuszowej, do okresu pracy niewliczane jest zatrudnienie w partii komunistycznej, jak też w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990.

Dłuższy urlop dla urzędników

Nowa ustawa o służbie cywilnej wprowadziła też dodatkowy urlop wypoczynkowy wyłącznie dla urzędników służby cywilnej. Przysługuje im corocznie w wymiarze wynoszącym po pięciu latach zatrudnienia w służbie cywilnej jeden dzień. Urlop ten wzrasta z każdym rokiem pracy o jeden dzień aż do osiągnięcia 12 dni. Do okresu zatrudnienia uprawniającego do dodatkowego urlopu wypoczynkowego wlicza się też okres zatrudnienia w administracji publicznej.
Podstawa prawna
● Art. 85-105, art. 206 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. nr 227, poz. 1505).
● Rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 16 stycznia 2007 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacji zawodowych, stopni służbowych urzędników służby cywilnej, mnożników do ustalania wynagrodzenia oraz szczegółowych zasad ustalania i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej (Dz.U. nr 12, poz. 79).