Mam dwuletnie dziecko i przebywam na urlopie wychowawczym, chciałabym jednak wrócić do pracy. Wcześniej pracowałam w systemie zmianowym również w godzinach nocnych. Obecnie pracodawca proponuje mi powrót na stanowisko, jakie zajmowałam przed zajściem w ciążę. Czy mogę nie wyrazić zgody na pracę w porze nocnej? Jak powinno obliczać się wynagrodzenie za czas pracy w nocy, kiedy następuje przesunięcie czasu oraz czy pracodawca może zmienić godziny pracy w nocy z 21 do 7 na 22 do 6 rano?

Zgodnie z kodeksem pracy w porze nocnej nie wolno zatrudniać młodocianych, kobiet w ciąży oraz pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia, bez zgody pracownika. W związku z tym ma pani prawo nie wyrazić zgody na pracę w nocy. Należy więc złożyć pismo do dyrektora zakładu pracy potwierdzone liczbą dziennika (kopię dla siebie też potwierdzoną liczbą dziennika), że na podstawie art. 178 k.p. nie zgadza się pani na pracę w godzinach nocnych, a na potwierdzenie może pani złożyć wydane przez lekarza zaświadczenie, że karmi piersią.
Ważne jest, że jeśli pracodawca nie ma możliwości zatrudnienia pracownicy na innej zmianie, może ją zwolnić tymczasowo z pracy, ale z prawem do wynagrodzenia, a jeśli wynagrodzenie ulegnie obniżeniu, musi zapłacić jej dodatek wyrównawczy.
Pracę w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej pracodawca ma obowiązek rekompensować pracownikom stosowną zapłatą lub udzieleniem czasu wolnego. Zasadą jest, że wynagrodzenie przysługuje za wykonaną pracę. Oznacza to, że za pracę w porze nocnej przysługuje przede wszystkim normalne wynagrodzenie, a oprócz tego specjalny dodatek. Za każdą godzinę pracy w porze nocnej pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia ustalonego w sposób określony w ustawie i rozporządzeniu o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Stawka określona w przepisach kodeksu pracy ma charakter gwarantowany. Nie ma przeszkód, aby w przepisach płacowych obowiązujących u danego pracodawcy ustalić wyższy dodatek za pracę w nocy.
W przypadku zmiany czasu, np. w noc 29 marca 2008 r., na zmianie od godz. 22.00 do 6.00 rano, pracownicy będą mieli o 1 godzinę mniej do przepracowania. Nie ma to jednak wpływu na wynagrodzenie pracowników. Zgodnie bowiem z poglądem Głównego Inspektoratu Pracy oraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, za tę brakującą godzinę pracownicy muszą otrzymać wynagrodzenie (zatem ma być ona potraktowana jako przepracowana).
Ustanowienie godzin pory nocnej należy do pracodawcy. Powinien on określić dokładny przedział czasowy dla zatrudnianych przez siebie pracowników w obowiązujących u niego przepisach zakładowych. Pracownika należy poinformować, jaka obowiązuje pora nocna w jego zakładzie pracy. Dlatego taka informacja powinna znaleźć się w regulaminie pracy, jeżeli pracodawca ma obowiązek wydania go. Gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników i nie musi wydawać regulaminu, informację o obowiązującej porze nocnej zobowiązany jest przekazać na piśmie pracownikowi w ciągu siedmiu dni od zawarcia umowy o pracę.
DOROTA BARSKA-BARANOWSKA
Biuro Usług Księgowych Saviour
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 151, 1511, 1517, 1518, 178, 179 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr˙21, poz. 94 z późn. zm.).
■ Ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. nr 200, poz. 1679 z późn. zm.).
■ Par. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 12 września 2006 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2007 r. (Dz.U. nr 171, poz. 1227).