Pracowników, którym brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia im uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku, obejmuje zakaz wypowiedzenia umowy o pracę. Powstaje pytanie, jak pracodawca może zmienić warunki pracy i płacy takich pracowników.
Ograniczenie ochrony trwałości stosunku pracy pracowników w wieku przedemerytalnym przewiduje art. 43 k.p. Wskazuje równocześnie dopuszczalne przypadki zastosowania wypowiedzenia warunków pracy i płacy wobec tej kategorii pracowników. Określone w tym przepisie przesłanki dzielą się na grupy o zróżnicowanym charakterze.
Z jednej strony, przepis umożliwia utrzymanie jednolitości sytuacji prawnej pracowników wobec przepisów płacowych. Dotyczy to w szczególności regulaminów wynagradzania oraz układów zbiorowych pracy w części dotyczącej zasad wynagradzania. Zauważmy, że przepis nie wspomina o innych niż wynagrodzenie świadczeniach wynikających ze stosunku pracy. Zasady wynagradzania należy jednak rozumieć szeroko, tj. jako świadczenia materialne związane ze stosunkiem pracy. Gdyby taka wykładnia spotkała się z krytyką, to i tak należy mieć na uwadze, że przepis par. 2 art. 24113 k.p. uchyla ograniczenia w zakresie wypowiedzenia warunków pracy lub płacy w przypadku zmian na niekorzyść układu zbiorowego pracy. Na mocy art. 772 par. 5 k.p. przepis ten stosuje się także do zmian na niekorzyść regulaminu wynagradzania. W tych okolicznościach przepis art. 43 k.p. ma w istocie zastosowanie do aktów prawnych innych niż regulaminy wynagradzania lub układy zbiorowe pracy.
Druga grupa przypadków opisanych w art. 43 k.p. dotyczy sytuacji, w których pracownik z przyczyn usprawiedliwionych nie może świadczyć pracy. W przypadku stwierdzonej orzeczeniem lekarskim niezdolności do pracy, wypowiedzenie warunków pracy w zakresie rodzaju pracy, a pośrednio i wynagradzania, jest w istocie obowiązkiem pracodawcy. Pracodawca posiada obowiązek odmowy dopuszczenia do pracy pracownika, który nie przedstawi aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (art. 207 par. 2 pkt 2 i art. 229 par. 4 k.p.).
Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy i płacy pracownikom w wieku przedemerytalnym jest możliwe również w sytuacji zarówno zwolnień grupowych, jak i zwolnień indywidualnych z przyczyn niedotyczących pracowników.