Od 1 czerwca 2020 r. prowadzę pierwszą w życiu zawodowym własną działalność gospodarczą. Wcześniej byłem zatrudniony na umowę o pracę. Wspólnie z pracodawcą podjęliśmy decyzję o współpracy na zasadzie B2B. Potrwa to do końca roku, po czym od 1 stycznia 2021 r. nie będę już związany w żaden sposób z dawnym zakładem pracy. Na razie płacę składki społeczne od pełnej podstawy – 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ponieważ w ramach swojej firmy wykonywałem dla byłego pracodawcy te same prace co wcześniej na etacie. Czy od 1 stycznia będę mógł jeszcze skorzystać z ulg w opłacaniu składek, a jeśli tak, to z jakiej i jak długo?
Tak, w opisanej sytuacji przedsiębiorcy będzie przysługiwała ulga polegająca na opłacaniu składek społecznych od podstawy preferencyjnej nie niższej niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. Ulga trwa przez 24 miesiące, jednak z tego limitunalezy odjąć siedem miesięcy przeznaczonych na współpracę z byłym pracodawcą. Zatem z ulgi będzie można korzystać jeszcze przez 17 miesięcy – do 31 maja 2022 r. W obecnym stanie prawnym osoba początkująca jako przedsiębiorca może liczyć na pewne ulgi w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne – ulga na start, mały ZUS plus czy preferencyjna podstawa wymiaru. Jednak każda z nich wymaga spełnienia określonych warunków.
Ulga na start
Przedsiębiorca będący osobą fizyczną podejmujący działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmujący ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i niewykonujący jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres sześciu miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.
Przy czym należy pamiętać, że każda ulga jest jedynie prawem, a nie obowiązkiem, więc i z tej możliwości przedsiębiorca można zrezygnować przez dokonanie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych. Od dnia rejestracji w ZUS i objęcia ubezpieczeniami przedsiębiorca może przez okres 24 miesięcy opłacać składki od podstawy wynoszącej nie mniej niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. Oznacza to, że jeśli biznesmen np. po kilku miesiącach korzystania z ulgi na start zechce być w ubezpieczeniach, może szybciej do nich przystąpić niż po sześciu miesiącach i płacić składki niższe niż standardowe.
Preferencyjna podstawa
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych będących przedsiębiorcami prowadzącymi działalność na podstawie przepisów ustawy – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. Ta ulga nie ma jednak zastosowania do osób, które:
- prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;
- wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
Jednym z warunków obu ulg jest więc niewykonywanie na rzecz byłego pracodawcy w ramach działalności gospodarczej tym samych czynności, które uprzednio były przedmiotem umowy o pracę. Tym samym współpraca z byłym pracodawcą jest generalnie dopuszczalna. Chodzi tylko o to, by nie zamieniać umowy etatowej na samodzielną działalność, kontynuując wypełnianie tego samego rodzaju obowiązków.
Zakres czynności świadczonych na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, na rzecz którego wykonywana jest działalność, nie może choćby częściowo pokrywać się z zakresem obowiązków wykonywanych w ramach stosunku pracy. Przez zwrot „czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności” należy rozumieć czynności powierzone przez pracodawcę i wykonywane przez pracownika w ramach stosunku pracy.
Dopiero, gdy usługi – czynności wykonywane w ramach prowadzonej działalności – mają zupełnie inny charakter niż zakres czynności świadczonych w okresie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, osoba prowadząca działalność może skorzystać z powyższych ulg.
Warunek niewykonywania działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy nie dotyczy tylko pierwszego dnia prowadzenia działalności, lecz całego 24-miesięcznego okresu trwania tej ulgi. Wprawdzie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy (także wtedy, gdy moment ten wystąpi np. po upływie kilku miesięcy od rozpoczęcia prowadzenia działalności) przedsiębiorca traci prawo do tej preferencji, to jednak odzyskuje je od dnia zaprzestania jej wykonywania na jego rzecz – do końca upływu 24 miesięcy kalendarzowych od momentu rozpoczęcia działalności gospodarczej (interpretacja ZUS Oddział w Gdańsku z 22 lipca 2020 r., znak: DI/100000/43/410/2020).
Okres skrócony
W opisanym przypadku ulga na start już nie przysługuje (minęło sześć miesięcy liczonych od dnia podjęcia działalności), ale jest możliwość przejścia na ZUS preferencyjny. Z 24 miesięcy pozostało jeszcze 17 do wykorzystania, ponieważ przez pierwszych siedem miesięcy trwała kooperacja B2B z byłym pracodawcą i wykonywanie tych samych prac co wcześniej w ramach umowy pracowniczej. Trzeba podkreślić, że preferencyjne stawki nie dotyczą składki zdrowotnej.
Przedsiębiorca będzie musiał wyrejestrować się z dotychczasowych ubezpieczeń z 1 stycznia 2021 r. – z kodem 0510 xx, na druku ZUS ZWUA – i z tym samym dniem dokonać ponownego zgłoszenia na ZUS ZUA, z kodem tytułu 0570 xx.
Podstawa prawna:
• art. 18 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1292)
• art. 18a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695)
