Pracownik został zatrudniony 1 lipca 2020 r. na trzymiesięczny okres próbny, na 1/2 etatu. Ponownie został przyjęty do pracy (na nową umowę o pracę) na czas określony od 5 października, już na pełny etat. Zachorował 14 października, a niezdolność do pracy trwała pięć dni. Jak obliczyć mu wynagrodzenie chorobowe? Czy przyjąć wynagrodzenie z poprzedniej umowy?

odpowiedź

Nie. Jako podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego należy tu przyjąć uzupełnione wynagrodzenie za październik. Przychodu z poprzedniej, zakończonej umowy o pracę się nie uwzględnia.
Okres, z którego oblicza się podstawę zasiłków z ubezpieczenia wynosi 12 miesięcy poprzedzających miesiąc powstania niezdolności do pracy. Przyjmujemy tu wypłacone za ten okres wynagrodzenie w przeciętnej, miesięcznej wysokości. Jednak nie zawsze pracownik ma aż tak długi staż ubezpieczeniowy u swojego pracodawcy. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych zatrudnienia, podstawę wymiaru zasiłku ustala się, przyjmując przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe tego zatrudnienia. Miesiąc, w którym pracownik został zatrudniony od pierwszego roboczego dnia miesiąca, traktuje się jako pełny kalendarzowy miesiąc zatrudnienia i wynagrodzenie za ten miesiąc przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku. [przykład 1] Zasada ta ma zastosowanie także wówczas, gdy zatrudnienie pracownika ustało w trakcie miesiąca, przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych, a niezdolność do pracy powstała w miesiącu następnym. [przykład 2]
Takiego sposobu uwzględniania pełnych miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia nie stosuje się, jeżeli zatrudnienie ustało po upływie 12 miesięcy kalendarzowych. [przykład 3]

Umowa po umowie

Jeżeli pracownik jest zatrudniony bez przerwy u tego samego pracodawcy na podstawie kolejno po sobie następujących umów, to ustalając podstawy wymiaru zasiłku, sumuje się wynagrodzenie wypłacone z tytułu tych umów. Przy czym jako przerwy w ubezpieczeniu nie traktuje się przerwy przypadającej na dzień ustawowo wolny od pracy. Tak więc w opisywanym przypadku nie dojdzie do sumowania wynagrodzeń z obu umów. Między angażami z pracownikiem wystąpiła przerwa. Nie byłoby jej, gdyby umowę zawarto 1 października, czyli po rozwiązaniu umowy próbnej. [przykład 4]

Niezdolność do pracy

Za wynagrodzenie uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku uważa się przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne (łącznie 13,71 proc.) finansowanych ze środków pracownika. Jeżeli umowa o pracę została zawarta w trakcie miesiąca, a niezdolność do pracy powstała w drugim miesiącu pracy, podstawę wymiaru zasiłku stanowi wynagrodzenie pracownika za ten drugi miesiąc, tj. za pełny kalendarzowy miesiąc zatrudnienia, po odpowiednim uzupełnieniu. Tak samo się postępuje, gdy umowa o pracę została zawarta w trakcie miesiąca, a zakończyła się w trakcie następnego miesiąca. [przykład 5]

Uzupełnianie wynagrodzeń

Uzupełnianie wynagrodzenia następuje w zależności od rodzaju wynagrodzenia. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem pierwszego miesiąca kalendarzowego zatrudnienia, do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się:
  • wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości;
  • wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy, jeżeli pracownik otrzymuje wynagrodzenie zmienne (akordowe, prowizyjne); nie jest wynagrodzeniem zmiennym to, określone w stawce godzinowej (traktowane jest jak stałe).
Zaś wynagrodzenie miesięczne zmienne, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował cały miesiąc, ustala się:
  • poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni, w których zostało ono osiągnięte i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownik był obowiązany przepracować w danym miesiącu – jeżeli przepracował choćby jeden dzień;
  • przyjmując kwotę zmiennych składników wynagrodzenia w prze ciętnej miesięcznej wysokości wypłaconej za ten miesiąc pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku w zakładzie pracy, w którym przysługuje zasiłek chorobowy – jeżeli pracownik nie osiągnął w danym miesiącu żadnego wynagrodzenia.
Jeśli pracownik jest wynagradzany w sposób mieszany, a więc oprócz stałej miesięcznej stawki otrzymuje zmienne składniki zmniejszane w sposób proporcjonalny do okresów niezdolności, to uzupełnienia dokonuje według metody właściwej dla danego rodzaju składnika. [przykład 6]

Pracownicy tymczasowi

Pracownikom tymczasowym też przysługują określone świadczenia chorobowe za okresy niezdolności do pracy. Przy ustalaniu im podstawy wymiaru mają zastosowanie ogólne zasady. Pewne wyjątki dotyczą m.in. uzupełniania wynagrodzenia, którego dokonuje się do okresu, na jaki została zawarta umowa o pracę tymczasową. Umowy o pracę tymczasową charakteryzują się krótkimi okresami zatrudnienia, stąd odmienności. [przykład 7]
Warto pamiętać kilka takich wyjątków:
  • jeśli między poszczególnymi umowami o pracę zawartymi z tą samą agencją (nawet na rzecz różnych pracodawców użytkowników) nie było przerwy albo przerwa przypadała na dni ustawowo wolne od pracy (kolejno po sobie zawierane umowy), podstawę zasiłkową się ustala z wynagrodzeń wypłaconych z tytułu każdej umowy; jeżeli pracownik tymczasowy pracuje dla rożnych pracodawców użytkowników i zasady wynagradzania u każdego z nich są odmienne, uzupełnienie wynagrodzenia podlega odrębnie z tytułu każdej z umów;
  • jeśli niezdolność́ do pracy powstała w pierwszym kalendarzowym miesiącu zatrudnienia, a okres, na jaki została zawarta umowa o pracę tymczasową jest krótszy niż̇ miesiąc kalendarzowy (umowa o pracę zaczęła się w trakcie miesiąca albo zaczęła się i skończyła w trakcie miesiąca), to wynagrodzenie pracownika tymczasowego powinno zostać uzupełnione jedynie do okresu, na który została zawarta w tym miesiącu umowa o pracę tymczasową, z tytułu której powstało prawo do zasiłku;
  • jeżeli pracownik tymczasowy został zatrudniony w trakcie miesiąca kalendarzowego i stał się niezdolny do pracy w następnym miesiącu zatrudnienia, podstawę wymiaru zasiłku ustala się na podstawie wynagrodzenia za miesiąc powstania niezdolności; wynagrodzenie podlega uzupełnieniu do kwoty, którą pracownik otrzymałby za dni trwania umowy (lub umów, jeżeli wystąpiły bez przerwy albo przerwa między nimi przypadała na dzień ustawowo wolny od pracy) o pracę tymczasową w tym miesiącu;
  • podstawa wymiaru zasiłku z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy wraz ze składnikami, do których pracownik tymczasowy zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, nie może być niższa od kwoty minimalnej podstawy wymiaru ustalonej z uwzględnieniem okresu trwania umowy o pracę tymczasową w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy; w przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy kwoty te ulegają odpowiednio zmniejszeniu – proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy; kwotę minimalnej podstawy zasiłku ustala się według następującego wzoru:
KMP = MW : DRM x DRU
KMP – kwota minimalnej podstawy zasiłku
MW – kwota minimalnego wynagrodzenia (odpowiednia do stażu i wymiaru czasu pracy), pomniejszona o składki finansowane przez pracownika
DRM – liczba dni roboczych w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy
DRU – liczba dni roboczych trwania umowy.

przykład 1

Bez okresu wyczekiwania
Pracownik jest zatrudniony od 5 lipca. Zachorował 11 października. Legitymuje się odpowiednim okresem ubezpieczenia, a więc od pierwszego dnia tej niezdolności do pracy ma prawo do zasiłku chorobowego. Do ustalenia jego podstawy przyjmuje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe zatrudnienia, tj. za sierpień i wrzesień.

przykład 2

Pełne miesiące
Pracownik był zatrudniony od 12 kwietnia do 24 września. Zachorował 4 października, a niezdolność do pracy została orzeczona do 30 listopada. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustalone z wynagrodzeń wypłaconych za okres od maja do sierpnia.

przykład 3

Choroba powyżej 30 dni
Pracownik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony od 1 stycznia 2019 r. do 26 września 2020 r. Zachorował 3 października na ponad 30 dni. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od października 2019 r. do września 2020 r.

przykład 4

Na okres próbny
Pracownik został zatrudniony po raz pierwszy od 1 września do 31 października 2020 r. Następną umowę o pracę zawarto 2 listopada 2020 r. Gdyby pracownik zachorował jeszcze w listopadzie, podstawę zasiłku miałby obliczoną z wynagrodzenia za wrzesień i październik, czyli z poprzedniej umowy.

przykład 5

Po zakończeniu pracy
Pracownik był zatrudniony od 12 września do 25 października. Od 26 października do 30 listopada były już pracownik chorował. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi uzupełnione wynagrodzenie pracownika za październik.
Jeszcze inaczej ustala się podstawę, gdy umowa o pracę została zawarta w trakcie miesiąca, zatrudnienie ustało w następnym miesiącu, a pracownik stał się niezdolny do pracy w miesiącu następującym po miesiącu zakończenia współpracy. Wtedy podstawę wymiaru zasiłku stanowi uzupełnione wynagrodzenie, ale za oba miesiące. Jeśli więc pracownik zachorowałby w listopadzie, należałoby uzupełnić wrzesień i październik.

przykład 6

Zmienna premia
Pracownik podjął pracę od 5 października i w tym samym miesiącu chorował przez siedem dni roboczych. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku trzeba przyjąć uzupełnione wynagrodzenie za październik. Pracownik otrzymuje 2600 zł miesięcznie oraz zmienną premię miesięczną za dni przepracowane. Za październik (za 13 dni) premia wyniosła 256 zł. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku należy przyjąć pełną stawkę wynagrodzenia zasadniczego po odliczeniu składek, tj. 2243,54 zł oraz premię po uzupełnieniu:
256 zł : 13 dni x 22 dni = 433,18 zł, po odliczeniu części składkowej – 373,79 zł
Łącznie podstawa wynosi 2617,33 zł.

przykład 7

Najniższa podstawa
Z pracownikiem tymczasowym została zawarta umowa o pracę tymczasową na okres od 2 do 23 października 2020 r. chorował w okresie od 19 do 23 października. W okresie trwania umowy o pracę pracownik przepracował 11 dni, a był zobowiązany przepracować 16 dni. Za przepracowany okres otrzymał wynagrodzenie zmienne w wysokości 1035,48 zł, już po odliczeniu części składkowej. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi wynagrodzenie pracownika za październik, po uzupełnieniu:
1035,48 zł : 11 dni x 16 dni = 1506,08 zł
Minimalne wynagrodzenie w 2020 r. wynosi 2600 zł, a po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą 13,71 proc. – 2243,54 zł
Najniższa podstawa wymiaru zasiłku dla pracownika wynosi:
2243,54 zł : 22 dni x 16 dni = 1631,68 zł
Wynagrodzenie za październik przyjmowane jako podstawa wymiaru zasiłku, tj. 1506,08 zł, jest niższe od obliczonej dla tego pracownika najniższej podstawy wymiaru zasiłku wynoszącej 1631,68 zł. Dlatego podstawę wymiaru zasiłku stanowi kwota najniższej podstawy wymiaru, czyli 1631,68 zł.
Podstawa prawna
• art. 3 pkt 3 i art. 36–38 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 870)