Osoby korzystające z zajęć w środowiskowych domach samopomocy nie będą musiały za nie płacić. Samorządy będą też mogły z własnych pieniędzy dofinansowywać działalność tych placówek.
Takie zmiany przewiduje projekt nowelizacji ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1507 ze zm.), który trafił właśnie do konsultacji społecznych.
Bez opłat, z nowymi zasadami
Środowiskowe domy samopomocy (ŚDS) są placówkami przeznaczonymi dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Zgodnie z art. 51b ust. 1 ustawy ich podopieczni, którzy osiągają dochody przekraczające 300 proc. kryterium dochodowego dla osoby samotnej lub na członka rodziny, są zobowiązani do wnoszenia miesięcznej opłaty za pobyt w ŚDS. Taka należność nie może być wyższa niż 5 proc. ich dochodu i jest przekazywana przez samorządy do budżetu państwa. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej postanowiło jednak uwzględnić zgłaszane od dawna postulaty o zniesienie odpłatności, zwłaszcza że korzystanie z innych placówek tego typu, np. warsztatów terapii zajęciowej, jest bezpłatne. Dlatego w projekcie znalazła się zmiana przewidująca wykreślenie art. 51b ust. 1.
– Cieszy nas ta zapowiedź, bo konieczność ponoszenia opłaty bywa dużym obciążeniem dla rodzin – mówi Dorota Kośmider, prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pracowników i Sympatyków ŚDS. Dodaje, że wielu uczestników zajęć w ŚDS otrzymuje świadczenie uzupełniające, czyli tzw. 500+ dla osób niepełnosprawnych, które jest wliczane do ich dochodu, a to przełożyło się na wzrost ich opłat i w niektórych przypadkach powodowało nawet rezygnację z korzystania ze wsparcia tych placówek.
Co ważne, brak odpłatności obejmie nie tylko osoby, które zostaną skierowane do ŚDS po wejściu w życie nowelizacji – a ma to nastąpić po 30 dniach od jej ogłoszenia – ale również te obecnie objęte ich wsparciem, bo zgodnie z przepisami przejściowymi w tym samym dniu wygasną decyzje ustalające wnoszone przez nich kwoty opłat. Natomiast dalej obowiązywać będzie art. 51b ust. 3, który mówi o ponoszeniu odpłatności, gdy ŚDS oferuje miejsca całodobowego pobytu.
Dodatkowo w projekcie zaproponowana została zmiana związana z finansowaniem domów. Co do zasady ich prowadzenie jest dla samorządów zadaniem zleconym, na które dostają pieniądze z budżetu państwa. Gdyby zaś chciały one partycypować w kosztach działalności ŚDS, to nie mają do tego podstawy prawnej. Ta sytuacja ma się zmienić dzięki nowemu przepisowi, umożliwiającemu gminom i powiatom przekazywanie ŚDS pieniędzy z własnych budżetów.
Porządki w zasiłkach
Duża część regulacji zawartych w projekcie jest związana z przyznawaniem różnego typu świadczeń pomocy społecznej. Jedna z nich dotyczy wyliczania kwoty zasiłku okresowego dla osoby samotnie gospodarującej. Teraz wysokość tego świadczenia, które stanowi różnicę między kryterium dochodowym a jej dochodem, nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie. Natomiast nowe brzmienie art. 38 ust. 1 pkt 2 zakłada, że maksymalna wartość zasiłku okresowego nie będzie mogła przekroczyć kwoty progu dochodowego na członka rodziny. Obecnie jest to 528 zł, a zastosowanie takiego rozwiązania spowoduje, że w momencie podwyżki kryterium będzie rosnąć wysokość tego świadczenia.
W ramach projektu doprecyzowany będzie również przepis odnoszący się do zasiłku celowego. To świadczenie może być przeznaczone m.in. na pokrycie kosztów zakupu opału, a resort chce rozszerzyć to sformułowanie, tak aby obejmowało koszty ogrzewania.
Dodatki i awanse
Ponadto, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, w projekcie uwzględnione zostały nowe przepisy, które mają poprawić warunki zatrudnienia pracowników socjalnych. Wśród nich przewidziane jest podwyższenie z 250 zł do 400 zł miesięcznie dodatku terenowego, przysługującego osobie wykonującej pracę socjalną poza siedzibą pracodawcy oraz zmniejszenie z pięciu do trzech lat wymaganego stażu zatrudnienia, który uprawnia ją do dodatkowych 10 dni urlopu wypoczynkowego. Pracownik socjalny będzie miał też prawo do szkoleń podnoszących poziom jego bezpieczeństwa osobistego w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych – co najmniej raz na dwa lata.
Wreszcie ustalone zostaną stopnie awansu zawodowego. Będzie ich pięć: starszy pracownik socjalny, specjalista pracy socjalnej, starszy specjalista pracy socjalnej, starszy specjalista pracy socjalnej – koordynator oraz główny specjalista pracy socjalnej. Uzyskanie wyższego stopnia awansu zawodowego będzie uzależnione od poziomu wykształcenia oraz stażu pracy wskazanego w przepisach i będzie skutkować podwyżką wynagrodzenia zasadniczego. Jednocześnie pracownik socjalny będzie podlegał raz na dwa lata okresowej ocenie, dokonywanej przez bezpośredniego przełożonego, a osobie, która otrzyma dwie następujące po sobie pozytywne oceny, będzie nadawany wyższy stopień awansu zawodowego (awans będzie możliwy też z pominięciem tego trybu).
Etap legislacyjny
Projekt ustawy skierowany do konsultacji
