Prowadziłam działalność gospodarczą, nikogo nigdy nie zatrudniałam. Mam jednak spore zaległości składkowe. Do tego ZUS skierował do sądu wniosek o ukaranie mnie za nieskładanie dokumentów rozliczeniowych. Twierdzi, że musiałam to zrobić, bo skończył mi się mały ZUS. Dowiedziałam się, że grozi za to wysoka grzywna. Czy mogę zostać ukarana? Przecież nikogo nie zatrudniałam, a dokumenty dotyczyły tylko mnie.
Zgodnie z art. 98 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) karze grzywny do 5000 zł podlega ten, kto jako płatnik składek albo osoba obowiązana do działania w imieniu płatnika m.in.:
- nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w przewidzianym przepisami terminie,
- nie zgłasza wymaganych ustawą danych lub zgłasza nieprawdziwe dane albo udziela w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawia ich udzielenia,
- nie dopełnia obowiązku przesyłania deklaracji rozliczeniowych oraz imiennych raportów miesięcznych w przewidzianym terminie.
Artykuł 46 ustawy systemowej wymienia z kolei obowiązki płatnika. Zgodnie z nim płatnik jest zobowiązany obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. Rozliczenie składek oraz ewentualnie wypłaconych przez płatnika w tym samym miesiącu zasiłków podlegających rozliczeniu na poczet składek następuje w deklaracji rozliczeniowej według ustalonego wzoru. Deklarację rozliczeniową oraz imienne raporty miesięczne płatnik składek przekazuje bezpośrednio do wskazanej przez ZUS jednostki organizacyjnej. Imiennych raportów miesięcznych nie musi składać płatnik, który zgłasza do ubezpieczeń tylko siebie. Deklaracji rozliczeniowej także nie trzeba składać co miesiąc. Nie trzeba jej składać, jeśli za poprzedni miesiąc kalendarzowy płatnik złożył dokumenty rozliczeniowe, w których wykazał składki za cały poprzedni miesiąc, a wykazana w nich podstawa wymiaru jest co najmniej równa obowiązującej go minimalnej podstawie ich wymiaru.
Skoro więc w opisywanej sytuacji płatnik po zakończeniu preferencyjnego okresu opłacania niższych składek musiał zacząć opłacać składki w wysokości standardowej, tj. 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, to powinien złożyć deklarację wskazującą taką podstawę. Za kolejne miesiące deklaracja nie była już potrzebna.
Odpowiadając na zadane pytanie, należy jednak stwierdzić, że ustawa systemowa nie wprowadza w tym przypadku wyjątków wobec płatników nikogo niezgłaszających do ubezpieczeń. Nawet w sytuacji, gdy chodzi o dokumenty złożone za samego płatnika, sąd może uznać go za winnego zarzucanego mu czynu. Wątpliwe jest jednak wymierzenie maksymalnej kary, prawdopodobnie będzie ona mniejsza.
Podstawa prawna
• art. 46 oraz 98 ustawy z 13 października
1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U.
z 2020 r. poz. 2070)
