Jeżeli są osoby, które zgodnie z obowiązkiem alimentacji mogą dostarczyć osobie potrzebującej środków utrzymania, to ich powinności wyprzedzają pomoc społeczną – wynika z orzeczenia NSA.
Wyrok tej treści zapadł w sprawie, w której prezydent miasta odmówił całkowitego zwolnienia rodzica niepełnosprawnego syna z opłaty za jego pobyt w domu pomocy społecznej. Rozstrzygnięcie to zostało utrzymane zarówno przez SKO, jak i WSA. Mężczyzna wniósł więc skargę kasacyjną.
We wszystkich pismach odwoławczych wskazywał, że nie jest w stanie ponieść kosztów utrzymania dziecka w DPS. Jest on bowiem emerytem, chorującym przewlekle, a jego sytuacja rodzinna jest skomplikowana, przez co przy małych przychodach musi ponosić wysokie koszty utrzymania siebie, byłej żony oraz konkubiny.
NSA oddalił jednak skargę kasacyjną. Wskazał, że w istocie, obowiązkiem państwa i samorządów terytorialnych jest ponoszenie wydatków na pomoc społeczną, co odróżnia ją od instytucji ubezpieczeń społecznych, finansowanych głównie ze składek. Niemniej zgodnie z zasadą odpłatności, która uzupełnia obowiązek władzy państwowej, jeżeli istnieją osoby, które zgodnie z obowiązkiem alimentacji mogą dostarczyć osobie potrzebującej niezbędnych środków utrzymania, to ich powinności wyprzedzają pomoc społeczną. Dopiero udowodnienie, że istnieją szczególne okoliczności pozwalające na zwolnienie członków rodziny z obowiązku ponoszenia kosztów, przenosi ten obowiązek na samorząd. Przy czym nie mogą być to okoliczności subiektywne, takie jak wzajemne stosunki w rodzinie.
Tymczasem ojciec chorego mieszka z konkubiną, ale ponieważ odmówiła ona wpuszczenia do mieszkania, nie można było przeprowadzić wywiadu środowiskowego. Stąd uznano, że sam prowadzi gospodarstwo domowe, utrzymuje się zaś z emerytury pomniejszonej o alimenty zasądzone na rzecz byłej żony. Wbrew jego wnioskowi, od kwoty przychodu nie odjęto kosztów leków, bowiem mężczyzna nie dysponował żadnymi rachunkami. Przy ocenie jego możliwości finansowych pominięto również kwoty wypłacane byłej żonie. Miały one – zgodnie z twierdzeniami skarżącego – „chronić ją przez bezdomnością”. NSA uznał jednak, że nie stanowiły one ciążącego na skarżącym zobowiązania, bowiem były przez niego płacone dobrowolnie.
Stąd też NSA stwierdził, że w tej sprawie nie można mówić o szczególnie uzasadnionych okolicznościach, które przemawiałyby za zwolnieniem skarżącego z obowiązku ponoszenia kosztów pobytu jego syna w domu pomocy społecznej.
ORZECZNICTWO
Wyrok NSA z 24 sierpnia 2020 r., sygn. akt I OSK 694/20. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia