Świadczenie będzie przysługiwać jednemu z rodziców, gdy nastąpi zamknięcie szkoły lub przedszkola. Tak wynika z kolejnego rozporządzenia Rady Ministrów.
TEMAT: Specjalny zasiłek opiekuńczy z ZUS
PROBLEM: Jakie kolejne zmiany zostały wprowadzone w związku z COVID-19
Już w marcu ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej: specustawa o COVID-19) wprowadziła nowe świadczenie – dodatkowy zasiłek opiekuńczy, przyznawany tylko w związku trwającą epidemią. Nie był on wliczany do puli dni zwykłego zasiłku opiekuńczego przyznawanego na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów. Początkowo dodatkowy zasiłek przysługiwał przez 14 dni, ale wraz ze wzrostem liczby zachorowań był on stopniowo wydłużany. Rozporządzenie Rady Ministrów z 27 sierpnia 2020 r. wprowadza go ponownie na okres od 1 do 20 września. Jednak resort pracy zapowiedział, że może zostać przedłużony.
Obecnie pojawia się wątpliwość, czy rodzice mogą liczyć na zasiłek, gdy mimo otwarcia placówki nie zdecydują się wysłać dziecka np. do przedszkola z powodu obaw o możliwość zakażenia.
Delegacja ustawowa
Z art. 4 ust. 1 specustawy o COVID-19 wynika, że dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu lub funkcjonariuszowi wymienionych w ustawie służb w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19. Zasiłek ten przysługiwał również opiekunowi dorosłej osoby niepełnosprawnej w przypadku zamknięcia z powodu COVID-19 szkoły, ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, ośrodka wsparcia, warsztatu terapii zajęciowej lub innej placówki pobytu dziennego o podobnym charakterze, do których ta osoba uczęszcza. Z kolei dodany później ust. 1b wprowadzał zasadę, że zasiłek ten rodzice (opiekunowie) mogą pobierać także w przypadku otwarcia placówki. Z obecnego brzmienia specustawy o COVID-19 wynika, że zasiłek przysługiwał tylko do 28 czerwca 2020 r. W art. 4 ust. 3 zawarto jednak delegację ustawową dla Rady Ministrów do przedłużania trwania zasiłku. Na jej podstawie wydano już kilka rozporządzeń, ostatnie przedłużało okres pobierania dodatkowego zasiłku do 26 lipca. Zgodnie z par. 1 najnowszego rozporządzenia dodatkowy zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w art. 4 ust. 1‒1d specustawy o COVID-19, przysługuje w przypadkach, o których mowa w tych przepisach, jednak nie dłużej niż do 20 września 2020 r.
Z informacji zawartej na stronie internetowej ZUS wynika, że dodatkowy zasiłek przysługuje rodzicom dzieciom do lat 8, jeżeli rodzic sprawuje osobistą opiekę nad dzieckiem w przypadku:
- zamknięcia z powodu COVID-19 żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do której uczęszcza dziecko,
- otwarcia tych placówek, gdy brak jest możliwości zapewnienia przez te placówki opieki z powodu ich ograniczonego funkcjonowania w czasie trwania COVID-19 (np. gdy lekcje odbywają się w trybie hybrydowym, tj. część dzieci uczy się w szkole, a część w domu) albo
- braku możliwości sprawowania opieki przez nianię lub braku możliwości sprawowania opieki przez dziennego opiekuna z powodu COVID-19.
Zasiłek przysługuje także rodzicom dzieci w wieku:
- do 16 lat, które mają orzeczenie o niepełnosprawności,
- do 18 lat, które mają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
- do 24 lat, które mają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Będzie on należny także opiekunom dorosłych niepełnosprawnych w przypadku zamknięcia z powodu COVID-19 placówki, do której uczęszcza dorosła osoba niepełnosprawna, tj. szkoły, ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, ośrodka wsparcia, warsztatu terapii zajęciowej lub innej placówki pobytu dziennego o podobnym charakterze. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania opieki nad dorosłymi osobami niepełnosprawnymi przysługuje również w przypadku, gdy placówka jest otwarta, ale nie może zapewnić opieki, np. ze względu na ograniczenie liczby podopiecznych.
Zasady składania wniosku o zasiłek się nie zmieniły. Jako wniosek o wypłatę jest traktowane oświadczenie o sprawowaniu opieki nad dzieckiem. Składane jest ono do płatnika składek, w przypadku prowadzących pozarolniczą działalność – bezpośrednio do ZUS.
Ważna wykładnia
Trzeba przypomnieć, że do lipca obowiązywała wykładnia przepisów, zgodnie z którą dodatkowy zasiłek był należny także wtedy, gdy placówka była otwarta, ale rodzice po prostu nie chcieli tam posłać dziecka. Taką wykładnię prezentowało w swoich komunikatach także Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Tymczasem z informacji zaprezentowanej na stronie ZUS odnośnie do zasiłku na 1‒20 września nic takiego wynika. Dopuszczona jest możliwość pobierania zasiłku w przypadku otwarcia placówki, ale w specyficznych sytuacjach, „gdy brak jest możliwości zapewnienia przez te placówki opieki z powodu ich ograniczonego funkcjonowania w czasie trwania epidemii”. Nie wiadomo więc, czy poprzednia wykładnia nadal obowiązuje – nie zostało to potwierdzone przez MRPiPS. Wysłaliśmy pytanie w tej sprawie do ministerstwa i czekamy na odpowiedź. Jednak ZUS już teraz poinformował nas, że tym razem zasiłku nie otrzymają rodzice, którzy mimo otwarcia placówki podejmą decyzję o pozostawieniu dziecka w domu. ©℗
Odpowiedź ZUS z 2 września 2020 r. dla DGP
Generalnie nie zmieniły się zasady przyznawania zasiłku opiekuńczego. Świadczenie nie przysługuje, jeśli drugi z rodziców dziecka może zapewnić dziecku opiekę (np. jest bezrobotny, korzysta z urlopu rodzicielskiego czy urlopu wychowawczego). Zasiłku nie otrzymają również rodzice, którzy pomimo otwarcia placówki podejmą decyzję o pozostawieniu dziecka w domu. W tym ostatnim przypadku opieramy się na stanowisku Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Podstawa prawna
• rozporządzenie Rady Ministrów z 27 sierpnia 2020 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19 (Dz.U. poz. 1489)
• art. 4 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1423)
