Dotyczy to osób pobierających świadczenie rehabilitacyjne przyznane przez ZUS. Tarcza antykryzysowa umożliwiła to tylko na trzy miesiące, tymczasem końca epidemii wcale nie widać
Osobom, które w okresie 30 dni po ustaniu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii zgłoszą wniosek o przyznanie, ponowne ustalenie wysokości lub podjęcie wypłaty emerytury, renty lub innego świadczenia o charakterze długoterminowym, przyznawanego przez ZUS, prawo do tych świadczeń albo do ich wypłaty w ponownie ustalonej wysokości lub wypłata świadczenia przysługuje od dnia, w którym zostały spełnione ustawowe warunki do ich otrzymania, nie wcześniej jednak niż od 1 marca 2020 r. Taką gwarancję dała świadczeniobiorcom ustawa o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 zmieniająca specustawę o COVID-19. To szczególnie ważne dla osób, których świadczenia są uzależnione od orzeczenia o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy lub też niezdolności do samodzielnej egzystencji. O ile do świadczeń długookresowych zaliczana jest renta z tytułu niepełnosprawności lub też świadczenie przedemerytalne, o tyle świadczenie rehabilitacyjne – już nie. System ubezpieczeń społecznych kwalifikuje je do świadczeń krótkookresowych, nawet jeśli zostało przyznane na maksymalny, dopuszczalny przepisami okres. Zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługuje ono ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Przysługuje ono przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, ale nie dłużej niż 12 miesięcy.
Wprawdzie wydłużono maksymalnie o trzy miesiące okres ważności orzeczeń o okolicznościach uzasadniających ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego, ale w przypadku upływu okresu, na który zostało przyznane to świadczenie w okresie epidemii, wniosek o ustalenie uprawnień na dalszy okres trzeba należy złożyć najpóźniej w ostatnim dniu ważności dotychczasowego orzeczenia.
Lada dzień zacznie rosnąć liczba tych świadczeniobiorców, którzy skorzystali z przedłużonego okresu ważności orzeczeń orzecznika ZUS. Pytanie, co dalej, pozostaje otwarte. Specustawa o COVID-19 daje Radzie Ministrów możliwość określenia w drodze rozporządzenia dłuższych niż ustawowe okresów ważności orzeczeń. Na razie rozporządzenia nie ma. Świadczeniobiorcy czekają.
!W razie upływu okresu, na który zostało przyznane świadczenie rehabilitacyjne w okresie epidemii, wniosek o ustalenie uprawnień na dalszy okres należy złożyć najpóźniej w ostatnim dniu ważności dotychczasowego orzeczenia o okolicznościach uzasadniających jego przyznanie.

przykład 1

Ważna data złożenia wniosku
ZUS przyznał mi prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na okres od 1 lutego 2020 r. do 31 lipca 2020 r. W połowie maja pracodawca rozwiązał ze mną umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia: argumentował to długotrwałą niezdolnością do pracy. Czy miał prawo tak zrobić, skoro przebywałem na zwolnieniu lekarskim? Co mam zrobić, by w sierpniu nie zostać bez środków do życia?
Zgodnie z art. 53 kodeksu pracy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez zachowania wypowiedzenia, jeśli niezdolność do pracy trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze trzy miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony przez przynajmniej sześć miesięcy lub gdy niezdolność do pracy została spowodowana chorobą zawodową lub wypadkiem przy pracy. Te ramy czasowe określają zakończenie ochrony pracownika przed zwolnieniem z pracy w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim.
Orzeczenie o okolicznościach uzasadniających ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego, wydane na podstawie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, którego ważność upłynęła w okresie stanu epidemii – a tak stało się analizowanym przypadku – będzie jeszcze podstawą do pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez kolejne trzy miesiące, czyli do 31 października 2020 r.
Aby zapewnić sobie bieżące środki do życia, należy złożyć wniosek o ustalenie uprawnień do tego świadczenia jeszcze przed upływem ważności obecnego orzeczenia o okolicznościach uzasadniających ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego. ZUS nie wyda decyzji w tej sprawie, a wypłata świadczenia będzie kontynuowana z mocy ustawy.
Jeśli stan zdrowia się nie poprawi, co potwierdzi kolejne orzeczenie lekarskie, to prawo do świadczenia rehabilitacyjnego może ulec ponownemu przedłużeniu, nie dłużej niż do 25 stycznia 2021 r. Maksymalny okres prawa do świadczenia rehabilitacyjnego nie może przekroczyć 12 miesięcy.

przykład 2

Nie więcej niż 9 miesięcy
W ubiegłym roku ZUS przyznał mi świadczenie rehabilitacyjne na okres od 28 września 2019 r. do 27 sierpnia 2020 r. Czy w moim przypadku wypłata świadczenia zostanie przedłużona zgodnie z przepisami tarczy antykryzysowej o kolejne trzy miesiące?
W przypadku uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego przedłużenie uprawnienia nastąpi, o ile zostanie przez świadczeniobiorcę złożony wniosek o ustalenie uprawnień do świadczenia na dalszy okres przed upływem terminu ważności dotychczasowego orzeczenia o okolicznościach uzasadniających ustalenie uprawnień wydane przez lekarza orzecznika ZUS, czyli przed 27 sierpnia 2020 r. Nie będzie to jednak w tym przypadku okres trzymiesięczny, lecz pozostały do wyczerpania maksymalnego okresu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, czyli od 28 sierpnia 2020 r. do 27 września 2020 r. W tym dniu ‒ z zastrzeżeniem zasady, że ilekroć przy ustalaniu prawa do świadczeń ubezpieczeniowych okres jest oznaczony w miesiącach, to za miesiąc uważa się 30 dni – upłynie 12-miesięczny, maksymalny okres uprawnienia do świadczenia rehabilitacyjnego.

przykład 3

Bez osobistego kontaktu
W sierpniu upływa 182-dniowy okres, w którym pobieram zasiłek chorobowy. Mój stan zdrowia się w tym okresie nie poprawił, dlatego chciałbym ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Czy taki wniosek muszę złożyć osobiście? Nie mam też orzeczenia lekarza orzecznika ZUS o okolicznościach uzasadniających ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego. Czy otrzymam świadczenie rehabilitacyjne na podstawie zaświadczenia od lekarza prowadzącego, który jest w stanie stwierdzić, że mój stan zdrowia się nie poprawił? Zastanawiam się, czy nie poczekać z wnioskiem do zakończenia epidemii.
Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres nie dłuższy niż 12 miesięcy ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. O tych okolicznościach orzeka wyłącznie lekarz orzecznik ZUS. Przepisy tarczy antykryzysowej przedłużyły ważność wydanych już orzeczeń o okolicznościach uzasadniających ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego, ale nie wprowadziły rozwiązań mogących pomóc osobie ubiegającej się o to świadczenie po raz pierwszy. Z pewnością nie zostanie ono wydane jedynie na podstawie opinii lekarza prowadzącego, choć jednym z wymaganych dokumentów jest wypełnione przez niego zaświadczenie o stanie zdrowia na druku OL-9, który lekarz może pobrać, korzystając ze swojego profilu na Platformie Usług Elektronicznych ZUS. Lekarz orzecznik ZUS może wydać orzeczenie zaocznie, korzystając z dostarczonej dokumentacji medycznej. Warto więc zadbać, by była ona jak najbardziej wyczerpująca. Często jednak wymagane jest bezpośrednie badanie specjalistyczne.
Od 11 maja 2020 r. ZUS sukcesywnie wznawia badania bezpośrednie oraz zapewnia, że osoby, których świadczenie jest uzależnione od wydania takiego orzeczenia, w pierwszej kolejności będą indywidualnie zawiadamiane o terminie badania, aby ich wnioski o świadczenie mogły zostać rozpatrzone w możliwie najkrótszym terminie.
Wniosek o świadczenie rehabilitacyjne można złożyć, korzystając z profilu na PUE ZUS lub w strefie samoobsługowej przy każdym oddziale ZUS – bez konieczności bezpośredniego kontaktu z pracownikiem.
Należy pamiętać także, że świadczenie rehabilitacyjne przysługuje jedynie w przypadku dalszej niezdolności do pracy po wyczerpaniu okresu pobierania zasiłku chorobowego, a jedynym dokumentem potwierdzającym taką niezdolność jest wystawione przez lekarza zwolnienie lekarskie. Oczekiwanie na odwołanie stanu epidemii połączone z brakiem potwierdzenia niezdolności do pracy po upływie okresu zasiłkowego może powodować niemożność ustalenia prawa do świadczenia rehabilitacyjnego.
Podstawa prawna
• art. 53 ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320)
• art. 11 ust. 5, art. 18 ust. 2, art. 22 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U z 2020 r. poz. 870)
• art. 15zc i art. 31zy9 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106)
• art. 73 pkt 68 ustawy z 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 1 (Dz.U. poz. 695; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1086)