W lipcu złożyłem wniosek o przyznanie dodatku solidarnościowego. Niestety do tej pory nie otrzymałem jeszcze ani decyzji, ani pieniędzy. Czy mogę zaskarżyć bezczynność ZUS? Ustawa na ten temat niestety milczy.
Jak wynika z art. 1 ust. 2 ustawy o dodatku solidarnościowym, celem tego świadczenia jest przeciwdziałanie negatywnym skutkom COVID-19 poprzez wsparcie finansowe osób, które straciły źródło przychodu ze względu na sytuację gospodarczą spowodowaną epidemią. Już z tak określonego celu jednoznacznie wynika, że dodatek powinien być przyznawany możliwie szybko. Zwłaszcza że może on przysługiwać przez maksymalnie trzy miesiące – od czerwca do sierpnia 2020 r., ale nie wcześniej niż za miesiąc kalendarzowy, w którym został złożony wniosek. Zgodnie z art. 6 ust. 1 wspomnianej ustawy ZUS wypłaca dodatek w terminie nie dłuższym niż siedem dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do jego przyznania. Jest to sformułowanie na tyle nieostre, że w gruncie rzeczy nie wiadomo, w jakim czasie można oczekiwać przyznania tego świadczenia. Co do zasady,organy administracji publicznej obowiązują jednak reguły wynikające z art. 35 par. 3 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.), zgodnie z którym załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowane nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.
Sama ustawa o dodatku solidarnościowym nie określa, co robić w przypadku bezczynności ZUS w rozpatrywaniu wniosku o świadczenie. Nie oznacza to jednak, że wnioskodawca ma związane ręce. W art. 37 k.p.a. ustawodawca przewidział instytucję ponaglenia. Stronie służy prawo do wniesienia ponaglenia, jeżeli:
- nie załatwiono sprawy w terminie określonym w art. 35 k.p.a. lub przepisach szczególnych, ani w terminie wskazanym zgodnie z art. 36 par. 1 k.p.a. (bezczynność);
- postępowanie jest prowadzone dłużej, niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy (przewlekłość).
Ponaglenie wnosi się do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie lub do organu prowadzącego postępowanie, gdy nie ma organu wyższego stopnia.
W opisywanej sytuacji ponaglenie należy wnieść do ZUS, a więc bezpośrednio do organu, który zajmuje się sprawą. Ponaglenie powinno być rozpatrzone w terminie siedmiu dni od dnia jego otrzymania.
Wniesienie ponaglenia jest warunkiem do złożenia skargi na bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania. Zgodnie z art. 52 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. Nie dotyczy to skargi wnoszonej przez prokuratora, rzecznika praw obywatelskich lub rzecznika praw dziecka. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje zażalenie, odwołanie lub ponaglenie.
Podsumowując, można więc stwierdzić, że mimo iż ustawa o dodatku solidarnościowym nie przewiduje wprost możliwości zaskarżanie opóźnień w działaniu ZUS, to ubiegający się o dodatek może skorzystać z mechanizmu ponaglenia. Gdy nie odniesie ono skutku, może on następnie wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego na bezczynność ZUS lub przewlekłe prowadzenie sprawy.
Podstawa prawna
• art. 1 ust. 2 i art. 6 ust. 1 ustawy z 19 czerwca 2020 r. o dodatku solidarnościowym (Dz.U. poz. 1068)
• art. 35–37 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 256; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695)
• art. 52 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2070 r.)
