Od 1 stycznia 2021 r. Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) będą tworzone przez podmioty sektora finansów publicznych, które stosują Prawo zamówień publicznych. Tarcza Antykryzysowa 4.0 wprowadza istotne udogodnienia dla jednostek samorządu terytorialnego

Ponieważ wątpliwości budzą kwestie stosowania przy zawieraniu umów o zarządzanie PPK Prawa zamówień publicznych, prezentujemy odpowiedzi na pięć najczęściej zadawanych pytań dot. PPK w sektorze publicznym.

1. Czy wybierając po 1 stycznia 2021 r. instytucję finansową, która będzie zarządzała środkami PPK, jednostki samorządu terytorialnego zawsze będą zobowiązane stosować Prawo zamówień publicznych?

Nie. Zmiana ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. poz. 2215 z późn. zm.), nazywana dalej ustawą o PPK, wprowadzone ustawą z 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19, przewiduje, że nie stosuje się przepisów ustawy z 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 2019), zwanej dalej nową ustawą Pzp, w odniesieniu do umów o zarządzenie i prowadzenie PPK, jeśli wartość zamówienia jest mniejsza niż tzw. progi unijne. Oznacza to, że dla zamówień o wartościach nieprzekraczających progów unijnych nowa ustawa Pzp nie będzie miała zastosowania.

Takie rozwiązanie nie narusza przepisów Dyrektywy 2014/24/UE, gdyż obowiązuje ona od wartości progów unijnych, które w przypadku zamówień na usługi (dla określonego w pytaniu typu zamawiającego) ustalono na kwotę 214 tys. euro netto.

2. Jak przy wyborze instytucji finansowej zarządzającej PPK prawidłowo określić wartość zamówienia publicznego?

Właściwe określenie szacunkowej wartości udzielanego zamówienia ma zasadnicze znaczenie dla ustalenia obowiązku stosowania przepisów nowej ustawy Pzp (z 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych, Dz.U. z 2019 r. poz. 2019), w celu wyboru podmiotu zarządzającego oraz prowadzącego PPK.

W świetle art. 28 nowej ustawy Pzp, podstawą ustalenia wartości zamówienia jest całkowite szacunkowe wynagrodzenie wykonawcy bez podatku od towarów i usług, ustalone z należytą starannością. Jednocześnie w myśl art. 35 ust. 4 pkt 1 nowej ustawy Pzp, jeżeli zamówienie obejmuje usługi bankowe lub inne usługi finansowe – wartością zamówienia są opłaty, prowizje, odsetki i inne podobne świadczenia. Oznacza to, że podstawą do ustalenia wartości zamówienia będą wszystkie składowe wynagrodzenia wykonawcy za świadczenie usług zarządzenia i prowadzenia PPK.

Podstawę do określenia wartości zamówienia na zarządzanie PPK stanowi art. 49 ustawy o PPK. Ustęp 1 tego artykułu wprowadza maksymalny limit wynagrodzenia za zarządzanie funduszem inwestycyjnym, funduszem emerytalnym lub subfunduszem, w którym lokowane są środki gromadzone w PPK. Limit ten określono na 0,5 proc. wartości aktywów netto funduszu inwestycyjnego, funduszu emerytalnego lub subfunduszu w skali roku, w części przypadającej na PPK. Dodatkowo, stosownie do art. 49 ust. 3 ustawy o PPK, instytucja finansowana może pobierać wynagrodzenie za osiągnięty wynik w wysokości 0,1 proc. wartości aktywów netto funduszu inwestycyjnego, funduszu emerytalnego lub subfunduszu w skali roku.

W konsekwencji, w świetle art. 35 ust. 4 pkt 1 nowej ustawy Pzp oraz art. 49 ustawy o PPK, szacunkowa wartość zamówienia nie powinna być utożsamiana z wartością środków finansowych stanowiących aktywa funduszu, na które składają się w szczególności wpłaty podstawowe pracowników oraz pracodawców, wpłaty dodatkowe, wpłaty powitalne, dopłaty roczne, wypłaty transferowe oraz zyski z inwestowania środków zgromadzonych w PPK, gdyż nie stanowią one wynagrodzenia wykonawcy.

3. Czy jednostka sektora finansów publicznych, która przy wyborze instytucji finansowej będzie zobowiązana do stosowania Prawa zamówień publicznych, może zawrzeć umowę o zarządzanie PPK na czas nieoznaczony?

Nie. W świetle przepisów nowej ustawy Pzp zasadą jest, iż umowy o wykonanie zamówienia publicznego zawiera się na czas określony, nie dłuższy niż cztery lata. W odniesieniu do zamówień na zarządzanie oraz prowadzenie PPK zastosowanie znaleźć powinien art. 434 ust. 2 nowej ustawy Pzp, dopuszczający możliwość zawarcia umowy na czas dłuższy niż cztery lata w odniesieniu do zamówień powtarzających się lub ciągłych, w okolicznościach określonych treścią tego przepisu.

4. Zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy o PPK wyboru instytucji finansowej dokonuje się w szczególności na podstawie oceny proponowanych przez instytucje finansowe warunków zarządzania środkami gromadzonymi w PPK, ich efektywności w zarządzaniu aktywami oraz posiadanego przez nie doświadczenia w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi lub funduszami emerytalnymi. Wyboru dokonuje się, mając także na uwadze najlepiej rozumiany interes osób zatrudnionych. Jednocześnie art. 241 ust. 3 nowego Prawa zamówień publicznych wskazuje, że kryteria oceny ofert nie mogą dotyczyć właściwości wykonawcy, w szczególności jego wiarygodności ekonomicznej, technicznej lub finansowej. Jak pogodzić kryteria wyboru instytucji finansowej wskazane w ustawie o PPK z kryteriami określonymi w nowym Prawie zamówień publicznych?

Obowiązek kształtowania kryteriów oceny ofert poprzez ich powiązanie z przedmiotem zamówienia, a także wyłączenie możliwości formułowania kryteriów oceny ofert poprzez odniesienie się do właściwości wykonawcy wynikają wprost z Dyrektywy 2014/24/UE. W świetle art. 67 ust. 2 tej Dyrektywy ofertę najkorzystniejszą ekonomicznie z punktu widzenia instytucji zamawiającej określa się na podstawie ceny lub kosztu, z wykorzystaniem podejścia opartego na efektywności kosztowej, takiego jak rachunek kosztów cyklu życia zgodnie z art. 68 Dyrektywy. Może ona obejmować najlepszą relację jakości do ceny, którą szacuje się na podstawie kryteriów obejmujących aspekty jakościowe, środowiskowe lub społeczne związane z przedmiotem danego zamówienia publicznego. Przepisy Dyrektywy nie uprawniają państw członkowskich do wyłączenia tej zasady w odniesieniu do określonego rodzaju zamówień, z zastrzeżeniem zamówień na usługi społeczne.

Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, że zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy o PPK, podmiot zatrudniający – w porozumieniu z zakładową organizacją związkową – wybiera instytucję finansową, w szczególności na podstawie oceny proponowanych przez instytucje finansowe warunków zarządzania środkami gromadzonymi w PPK, ich efektywności w zarządzaniu aktywami oraz posiadanego przez nie doświadczenia w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi lub funduszami emerytalnymi. Wyboru dokonuje się, mając także na uwadze najlepiej rozumiany interes osób zatrudnionych. Zauważyć należy, iż przedstawiony katalog kryteriów, jakimi powinien kierować się pracodawca w toku wyboru instytucji finansowej, nie ma charakteru zamkniętego. Katalog kryteriów służących wyborowi podmiotu zarządzającego i prowadzącego PPK może zostać poszerzony o inne aspekty odnoszące się do przedmiotu zamówienia. W konsekwencji katalog przedmiotowych kryteriów oceny ofert, obok warunków zarządzania środkami gromadzonymi w PPK, może zostać uzupełniony przez zamawiającego o inne istotne dla prowadzonego postępowania kryteria wyboru najkorzystniejszej oferty. Wskazane w art. 7 ust. 3 ustawy o PPK kryteria podmiotowe mogą natomiast stanowić podstawę formułowania przez zamawiającego warunków udziału w postępowaniu.

5. Jednostki sektora finansów publicznych obawiają się, że krótkie i ograniczone ostateczną datą zawarcia umowy o zarządzanie PPK terminy mogą utrudnić im przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego? Czy w takiej sytuacji mogą liczyć na specjalne traktowanie?

Okoliczności związane z czasem na zawarcie umów o zarządzanie czy prowadzenie PPK nie stanowią podstawy do wyłączenia tego rodzaju usług ze stosowania nowej ustawy Pzp. Warto jednak wskazać, że przepisy nowej ustawy Pzp przewidują szereg narzędzi pozwalających instytucjom zamawiającym na ukształtowanie procedury wyboru oferty najkorzystniejszej w taki sposób, aby zminimalizować ryzyko związane z przedłużającym się postępowaniem o udzielenie zamówienia publicznego, m.in. możliwość skrócenia terminów składania ofert.

Partner