Po utracie pracy w związku z epidemią COVID-19 chcę złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Czy do masy upadłości wejdą środki zgromadzone przeze mnie na rachunku PPK?
Nie. Środki zgromadzone w pracowniczym planie kapitałowym nie podlegają egzekucji sądowej ani administracyjnej. Ograniczenia te nie mają zastosowania tylko do egzekucji mającej na celu zaspokojenie roszczeń alimentacyjnych, a w tym należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłaconych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów. Tak wynika z art. 95 ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. poz. 2215 ze zm.; dalej ustawa o PPK).
W art. 4912 ustawy – Prawo upadłościowe (t.j. Dz. U. 2020 poz. 1228) dotyczącym postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (tzw. upadłości konsumenckiej) przyjęto, że w zakresie nieuregulowanym w przepisach o tym postępowaniu odrębnym do upadłości konsumenckiej mają zastosowanie odpowiednio przepisy o postępowaniu upadłościowym, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie. Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. Zgodnie z art. 69 ust. 1 prawa upadłościowego ustalenie składu masy upadłości następuje przez sporządzenie spisu inwentarza i spisu należności.
Ustawodawca wprowadził jednak wyłączenia niektórych grup aktywów z masy upadłości. Zgodnie z art. 63 ust. 1 pkt 1 prawa upadłościowego do masy upadłości nie wchodzi m.in. mienie, które jest wyłączone od egzekucji według przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Do masy upadłości nie wchodzą także składniki majątku upadłego, które podlegają wyłączeniu na mocy przepisów szczególnych. Szczególne uregulowanie w tym zakresie zawiera m.in. art. 95 ustawy o PPK przewidujący wyłączenie środków zgromadzonych na rachunku PPK spod egzekucji sądowej i administracyjnej. Ustawodawca uzupełnił w ten sposób, na gruncie przepisów szczególnych, zakres ograniczeń egzekucji zawarty w kodeksie postępowania cywilnego.
Zgodne z art. 63a prawa upadłościowego ewentualne wątpliwości co do tego, które z przedmiotów należących do upadłego wchodzą w skład masy upadłości, rozstrzyga sędzia-komisarz na wniosek syndyka, upadłego lub wierzyciela. Przepis ten ma zastosowanie do wszystkich postępowań upadłościowych. Zarówno w postępowaniach dotyczących przedsiębiorców, jak i w postępowaniach dotyczących osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami istnieje możliwość złożenia wniosku o wydanie przez sędziego-komisarza postanowienia w przedmiocie tego, które przedmioty należące do upadłego wchodzą w skład masy upadłości.
Wyłączenie środków na rachunku PPK z masy upadłości w postępowaniu upadłościowym osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej należy do kognicji niezależnego sądu, do którego należy też rozstrzygnięcie ewentualnych wątpliwości dotyczacych zakresu wyłączenia poszczególnych składników mienia upadłego z masy upadłości.