Uczestnik pracowniczego planu kapitałowego (PPK), niemający jeszcze 60 lat, postanowił dokonać zwrotu środków zgromadzonych na rachunku. Są na nim również pieniądze, które po śmierci jego żony zostały przetransferowane z jej rachunku PPK. Czy również z tych środków instytucja finansowa będzie zobowiązana dokonać potrąceń, o których mowa w art. 105 ust. 2 ustawy o PPK?

Nie. W przypadku dokonania zwrotu środków przez uczestnika PPK pieniądze, które wcześniej zostały mu przetransferowane z rachunku jego zmarłego małżonka, zwolnione są ze wszelkich potrąceń, o których mowa w art. 105 ust. 2 ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 2215 ze zm.).

W przypadku złożenia przez uczestnika PPK wniosku o zwrot środków (wycofanie zgromadzonych oszczędności przed 60. rokiem życia) instytucja finansowa dokonuje potrącenia 30 proc. pieniędzy pochodzących z wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający i przekazuje je na rachunek wskazany przez ZUS. Informacja o tej kwocie jest ewidencjonowana na koncie uczestnika PPK w ZUS jako jego składka na ubezpieczenie emerytalne należna za miesiąc, w którym kwota ta została przekazana do organu rentowego. Środki pochodzące z wpłaty powitalnej i dopłat rocznych od państwa są zwracane w całości do Funduszu Pracy (art. 105 ust. 2 pkt 1 i 4 ustawy o PPK).

Uczestnik PPK otrzymuje zatem:

70 proc. środków pochodzących z wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający, po uprzednim pomniejszeniu o należną kwotę podatku od zysków kapitałowych oraz
100 proc. pieniędzy pochodzących z wpłat finansowanych przez tego uczestnika, po uprzednim pomniejszeniu o należną kwotę podatku od zysków kapitałowych.

Stosownie do art. 85 ust. 1 ustawy o PPK, jeżeli w chwili śmierci uczestnik PPK pozostawał w związku małżeńskim, wybrana instytucja finansowa dokonuje wypłaty transferowej połowy kwot zgromadzonych na rachunku zmarłego na rachunek m.in. PPK jego małżonka w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. Pieniądze te na wniosek małżonka zmarłego uczestnika mogą być także zwrócone w formie pieniężnej (art. 85 ust. 4 ustawy o PPK). Środki zwrócone na podstawie tego przepisu (ale także te zwrócone osobom uprawnionym po śmierci uczestnika PPK w trybie określonym w art. 86 ust. 2 ustawy o PPK) są zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 47g ustawy o PIT.

Przepisy ustawy o PPK nie przewidują w takich przypadkach jakiegokolwiek pomniejszania kwot zwracanych w formie pieniężnej. Uczestnikowi dokonującemu zwrotu wypłacane są więc także kwoty, o które zmniejszone zostałyby na podstawie art. 105 ustawy o PPK środki, gdyby pochodziły z wpłat samego uczestnika PPK czy jego pracodawcy.

W związku z tym należy przyjąć, że zwrot środków z rachunku uczestnika na podstawie art. 105 ustawy o PPK pochodzących z wypłaty transferowej, o której mowa w art. 85 ust. 1 ustawy o PPK, zostaje dokonany bez pomniejszania o kwoty określone w art. 105 ust. 2 pkt 1 i 4 ustawy o PPK. Natomiast zryczałtowany podatek dochodowy od dochodów z odkupienia jednostek uczestnictwa lub umorzenia jednostek rozrachunkowych nabytych lub przeliczonych z wypłaty transferowej, o której mowa w art. 85 ust. 1 ustawy o PPK, powinien być naliczany od dochodów osiągniętych od tych środków już po dokonaniu wypłaty transferowej na rachunek małżonka zmarłego uczestnika PPK.

Analogiczne zasady znajdą zastosowanie do opodatkowania zwrotu środków przez uczestnika PPK na podstawie art. 105 ustawy o PPK, otrzymanych przez małżonka lub inną osobę uprawnioną w formie wypłaty transferowej, zgodnie z art. 86 ust. 2 ustawy o PPK.