52-letnia pracownica otrzymała zaświadczenia lekarskie stwierdzające niezdolność do pracy obejmujące następujące okresy: • od 30 czerwca do 28 lipca, w tym od 30 czerwca do 20 lipca pobyt w szpitalu, • od 29 lipca do 10 sierpnia – okres pobytu w szpitalu. To jej pierwsza niezdolność do pracy w tym roku. Jaka będzie wysokość podstawy wymiaru zasiłku za poszczególne dni?

odpowiedź

W opisywanym przypadku pracownica ma prawo do wynagrodzenia chorobowego za okres od 30 czerwca do 13 lipca (14 dni). Za dalszy okres niezdolności do pracy pracownica ma prawo do zasiłku chorobowego:
  • za okres pobytu w szpitalu od 14 do 20 lipca ‒ w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru,
  • za okres od 21 do 28 lipca ‒ zasiłek 80 proc.
  • za okres pobytu w szpitalu od 29 lipca do 1 sierpnia ‒ w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru
  • za okres od 2 do 10 sierpnia ‒ zasiłek 70 proc.
Taka wysokość zasiłku wynika ze szczególnych zasad obowiązujących pracowników powyżej 50. roku życia.

Jeszcze wynagrodzenie

Za czas nieświadczenia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wtedy, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Kodeks pracy w art. 92 par. 1 pkt 1 przewiduje dla pracownika prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną. Za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek:
  • choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia, trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego ‒ pracownik zachowuje prawo do 80 proc. wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu;
  • wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży, w okresie wskazanym w pkt 1 ‒ pracownik zachowuje prawo do 100 proc. wynagrodzenia;
  • poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów, w okresie wskazanym w pkt 1 ‒ pracownik zachowuje prawo do 100 proc. wynagrodzenia.
Pracownikowi, który ukończył 50. rok życia, prawo do krótszego, bo tylko 14-dniowego okresu wypłaty wynagrodzenia, przysługuje począwszy od następnego roku kalendarzowego po roku, w którym ukończył 50. rok życia.
Wynagrodzenie chorobowe wynosi 80 lub 100 proc. również wtedy, gdy pracownik przebywał w szpitalu, co jest istotne w kontekście zasiłku chorobowego, o którym mowa niżej.
Gdy łącznie w roku kalendarzowym pracownik dłużej choruje, a więc okres 33 lub 14 dni zostaje przekroczony, ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego finansowanego ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, począwszy od 34. dnia lub 15. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym.

Specjalne okoliczności

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.
Wysokość zasiłku chorobowego wynosi 80 proc. podstawy wymiaru, 70 proc. podstawy wymiaru za okres pobytu w szpitalu lub 100 proc. podstawy wymiaru, jeżeli niezdolność do pracy:
  • przypada na okres ciąży;
  • powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek tkanek i narządów lub poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów;
  • powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy.
Jeżeli zachodzą okoliczności uprawniające do zasiłku chorobowego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, to zasiłek w tej wysokości przysługuje także za okres pobytu w szpitalu. [przykład 1]

Świadczenie inaczej obliczane

Miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu wynosi co do zasady 70 proc. podstawy wymiaru. Wyjątek dotyczy pracowników w wieku 50+. Od 15. do 33. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, miesięczny zasiłek chorobowy wynosi bowiem 80 proc. podstawy wymiaru (art. 11 ust. 1b ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa; dalej: ustawa zasiłkowa). Okres, za który pracownikowi przysługuje wyższa wysokość zasiłku chorobowego w związku z pobytem w szpitalu, jest liczony, począwszy od pierwszego dnia niezdolności do pracy przypadającej po okresie 14 dni wypłaty przez pracodawcę wynagrodzenia za czas choroby. [przykłady 2 i 3]
Przy ustalaniu okresu od 15. do 33. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, za który przysługuje wyższa, 80-proc. wysokość zasiłku chorobowego w związku z pobytem w szpitalu, powinny być:
  • uwzględniane okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie za czas choroby, zgodnie z art. 92 kodeksu pracy, oraz zasiłek chorobowy, a także okresy, za które pracownik nie ma prawa do obu tych rodzajów świadczeń, z przyczyn określonych w art. 14 – 17 ustawy zasiłkowej;
  • nieuwzględniane okresy niezdolności do pracy z powodu choroby spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, za który zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. [przykład 4]

przykład 1

33 dni limitu
Pracownica w wieku 35 lat po raz pierwszy w 2020 r. stała się niezdolna do pracy z powodu choroby 3 maja i choruje cały czas do 20 sierpnia. Od 12 maja do 10 sierpnia przebywa szpitalu. Pracownicy przysługuje: wynagrodzenie chorobowe z kodeksu pracy za okres od 3 maja do 4 czerwca (33 dni) w wysokości co najmniej 80 proc. podstawy wymiaru. Od 5 czerwca do 10 sierpnia pracownicy przysługuje zasiłek chorobowy w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru, a za dalszy okres – 80 proc. podstawy wymiaru.

przykład 2

Tylko 70 proc.
Pracownik przebywał w szpitalu od 16 czerwca do 28 lipca. Ze względu na to, że 50 lat skończył 10 czerwca tego roku, obowiązuje go jeszcze 33-dniowy okres płatny wynagrodzeniem chorobowym. Przysługuje ono do 17 lipca, a za okres od 18 do 28 lipca zasiłek chorobowy w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

przykład 3

Przełom roku
Pracownik, który ukończył 50. rok życia 31 grudnia 2020 r., w szpitalu przebywał przez 36 dni, tj. od 1 lutego do 8 marca. Za okres od 1 do 14 lutego miał prawo do wynagrodzenia za czas choroby. Za okres od 15. do 33. dnia niezdolności do pracy w tym roku, tj. za okres od 15 lutego do 5 marca, (19 dni) przysługiwał mu zasiłek chorobowy w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru, a począwszy od 34 dnia niezdolności do pracy, tj. za okres od 6 do 8 marca ‒ zasiłek chorobowy w wysokości 70 proc. podstawy.

przykład 4

Nadużycie alkoholu
Pracownik w wieku 54 lat był niezdolny do pracy z powodu choroby od 2 do 17 czerwca, tj. 16 dni. Za 14 dni przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe, a za 2 dni zasiłek 80 proc. Od 21 do 28 czerwca (8 dni) ponownie przebywa na zwolnieniu lekarskim, tym razem w szpitalu. Na formularzu ZUS ZLA widnieje kod „C”, co wskazuje, że niezdolność do pracy została spowodowana nadużyciem alkoholu. Za pierwsze 5 dni objęte tym zaświadczeniem lekarskim, tj. za okres od 21 do 25 czerwca, zasiłek chorobowy nie przysługuje, ale ten okres podlega uwzględnieniu przy ustalaniu okresu, za który pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego w wyższej wysokości w związku z leczeniem szpitalnym. Za okres od 26 do 28 czerwca ma więc prawo do 80-proc. zasiłku. Załóżmy, że kolejne zwolnienie szpitalne opiewa na okres od 15 do 31 lipca. Za okres od 15 do 23 lipca (9 dni) przysługuje zasiłek 80 proc., a za okres od 24 do 31 lipca ‒ 70 proc.

Należne wyrównanie

Jeśli występują okoliczności uprawniające do zasiłku chorobowego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, a zasiłek przysługuje z więcej niż jednego tytułu (np. stan ciąży w przypadku etatu i zlecenia lub etatu i działalności gospodarczej), to zasiłek chorobowy przysługuje w tej wysokości z każdego z tych tytułów.
W przypadku gdy po okresie niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, za który zasiłek chorobowy został wypłacony w wysokości 70 lub 80 proc. podstawy wymiaru, ubezpieczona urodziła dziecko, przysługuje jej wyrównanie zasiłku chorobowego do wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, które wypłaca się na wniosek ubezpieczonej, po przedłożeniu zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego stan ciąży w okresie niezdolności do pracy. Dotyczy to przypadku, gdy na zwolnieniu lekarskim nie było kodu „B” oznaczającego niezdolność w okresie ciąży.
Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Świadczenie to przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.
Świadczenie rehabilitacyjne wynosi 90 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy (90 dni), 75 proc. tej podstawy za pozostały okres, a jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży ‒ 100 proc. tej podstawy.

Za okres kwarantanny

Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność wykonywania pracy wskutek poddania się obowiązkowi kwarantanny, o której mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Kwarantanna to odosobnienie osoby zdrowej, która była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych. Osoby, które były narażone na chorobę zakaźną lub pozostawały w styczności ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego, a nie wykazują objawów chorobowych, podlegają obowiązkowej kwarantannie lub nadzorowi epidemiologicznemu, jeżeli tak postanowią organy inspekcji sanitarnej przez okres nie dłuższy niż 21 dni, licząc od dnia następującego po ostatnim dniu odpowiednio narażenia albo styczności.
Państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny może, w drodze decyzji, nałożyć na taką osobę obowiązek m.in. poddania się kwarantannie. Obowiązek kwarantanny powstaje w przypadku narażenia na chorobę wywołaną m.in. wirusem SARS-CoV-2 (COVID-19). Okres obowiązkowej kwarantanny wynosi tu 14 dni.
Zatem czas odbywania kwarantanny został zrównany z niezdolnością do pracy, a to oznacza, że pracownik zachowuje prawo do odpowiedniego świadczenia chorobowego (wynagrodzenie chorobowe, zasiłek) na ogólnych zasadach.

Z ubezpieczenia wypadkowego

W razie wypadku przy pracy lub stwierdzenia choroby zawodowej pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego, a po jego wyczerpaniu ‒ świadczenie rehabilitacyjne. Zasiłek przysługuje niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu, a więc bez okresu wyczekiwania i od razu od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Nie ma więc znaczenia, że pracownik ma jeszcze prawo do wynagrodzenia chorobowego, bo nie przekroczył limitu 33 (14) dni choroby w roku.
Zasiłek chorobowy za okres niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową oraz świadczenie rehabilitacyjne przysługują w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, na zasadach określonych przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Zatem w razie pobytu w szpitalu świadczenia te nie ulegają obniżeniu do 70 proc. tak jak zwykłe świadczenia z ubezpieczenia chorobowego.
Podstawa prawna
• art. 11, art. 19 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 870)
• art. 92 ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495)
• art. 9 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1205; ost.zm. M.P. poz. 279)