Ubiegający się o dofinansowanie nie mogą wprowadzić do niego obowiązującej ich stawki składki wypadkowej. Dopóki błąd nie zostanie naprawiony, pozostaje im świadomie wpisać błędną wartość, a potem składać korektę.
Przepisy wprowadzone w ramach tarczy antykryzysowej, w tym ustawa o COVID-19, od początku budziły wiele wątpliwości i pytań. Okazuje się jednak, że problem może leżeć nie tylko w samej treści przepisów, lecz w czymś tak prozaicznym jak formularz, na którym należy złożyć wniosek. W formularzu, za pomocą którego można ubiegać się o dofinansowanie składek z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, występuje błąd, który zmusza firmy do podania nieprawdziwych informacji.
W razie przestoju
W art. 15g ust. 2 specustawy o COVID-19 pracodawca, który wprowadził przestój lub redukcję etatu, ma prawo nie tylko do dofinansowania wynagrodzeń pracowników, lecz także może otrzymać środki z FGŚP na opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników. Podobne rozwiązanie przewiduje art. 15zzb tej ustawy – także w tym przypadku obok dofinansowania wynagrodzenia pracodawca może otrzymać dofinansowanie składek na ubezpieczenia społeczne należne od pracodawcy w odniesieniu do każdego pracownika.
W obu przypadkach mówimy zatem o:
- części składek na ubezpieczenia emerytalne (składki te finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek);
- części składek na ubezpieczenia rentowe (składki te finansują z własnych środków, w wysokości 1,5 proc. podstawy wymiaru, ubezpieczeni i w wysokości 6,5 proc. podstawy wymiaru płatnicy składek);
- całości składki wypadkowej (składki te finansują w całości, z własnych środków, płatnicy składek).
Dodajmy do tego, że stopy procentowe wynoszą:
- 19,52 proc. podstawy wymiaru – na ubezpieczenie emerytalne,
- 8,00 proc. podstawy wymiaru – na ubezpieczenia rentowe,
- 2,45 proc. podstawy wymiaru – na ubezpieczenie chorobowe,
- od 0,40 proc. do 8,12 proc. podstawy wymiaru – na ubezpieczenie wypadkowe, przy czym zasady różnicowania stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe określają odrębne przepisy.
Na mocy art. 27 i następnych ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się na rok składkowy dla grup działalności według PKD. Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż dziewięciu ubezpieczonych wynosi 50 proc. najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności.
Stopę procentową składki dla płatnika zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych ustala ZUS. Jest to iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe określonej dla grupy działalności, do której należy płatnik, i ustalonego dla niego wskaźnika korygującego. W tym przypadku należy uwzględnić także grupę ryzyka, którą ustala się w zależności od tego, jak często w firmie zdarzają się:
- poszkodowani w wypadkach przy pracy ogółem;
- poszkodowani w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich;
- stwierdzone choroby zawodowe;
- zatrudnieni w warunkach zagrożenia.
W ramach jednej grupy działalności działają jednak różni płatnicy. Dlatego też ustawodawca wprowadził dodatkowo możliwość różnicowania indywidualnego. Kategorię ryzyka dla płatnika składek ustala się w zależności od tego, jak często u płatnika zdarzają się:
- poszkodowani w wypadkach przy pracy ogółem;
- poszkodowani w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich;
- zatrudnieni w warunkach zagrożenia.
Minister pracy i polityki społecznej wydał rozporządzenie, w którym określił zasady różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków. Zgodnie z tym aktem – w zależności od rodzaju działalności – wskaźnik korygujący stawkę składki wypadkowej waha się od 0,5 (jeżeli kategoria ryzyka ustalona dla płatnika składek jest niższa o co najmniej sześć kategorii od kategorii ryzyka ustalonej dla grupy działalności) do 1,5 (jeżeli kategoria ryzyka ustalona dla płatnika składek jest wyższa o co najmniej sześć kategorii od kategorii ryzyka ustalonej dla grupy działalności). Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe w zależności od kategorii ryzyka wynosi od 0,40 proc. (kategoria ryzyka 1) do 8,12 proc. (kategoria ryzyka 30).
W praktyce oznacza to, że firma prowadząca działalność górniczą lub hutniczą płaci o wiele wyższą składkę wypadkową niż firma księgowa lub doradcza. Każdy pracodawca może więc mieć indywidualnie obniżoną lub podwyższoną składkę wypadkową w zależności od stopnia występowania wypadków przy pracy. Więcej wypadków oznacza wyższą składkę.
Zbyt mały przedział
Przepisy obowiązują od lat, wydawałoby się, że nic nie może płatników już zaskoczyć. Okazuje się jednak, że firmy, próbując wystąpić do wojewódzkiego urzędu pracy o dofinansowanie z FGŚP poprzez formularz na praca.gov.pl, trafiają na niespodziewane problemy. Aby to zrobić, trzeba wypełnić załącznik w MS Excel, w którym wskazuje się wszystkich pracowników i ich wynagrodzenia. W jednej z rubryk (w chwili pisania tekstu była to F5 kalkulatora dotyczącego umów o pracę) należy podać „obowiązującą pracodawcę stawkę ubezpieczenia wypadkowego (w procentach)”. Skoro więc składka wypadkowa wynosi od 0,40 proc. do 8,12 proc., to formularz powinien pozwalać na wpisanie wartości z tego przedziału. Tymczasem kalkulator dopuszcza wpisanie wartości jedynie z przedziału 0,67 proc. do 3,33 proc., czyli stawki podstawowej przewidzianej dla danych grup działalności bez uwzględnienia indywidualnej sytuacji płatnika, w tym przede wszystkim wypadkowości. W efekcie płatnicy, którzy mają składkę obniżoną (od 0,40 proc. do 0,66 proc.), jak i płatnicy mający składkę podwyższoną (od 3,34 proc. do 8,12 proc.) nie mają możliwości wypełnienia formularza. Teoretycznie płatnik może świadomie wypełnić formularz z błędem, a potem składać korektę. Formularz powinien jednak ułatwiać złożenie wniosku, a nie go utrudniać.
Co ciekawe, urzędy pracy nie są w stanie wytłumaczyć przyczyny tego błędu. Można założyć, że to błąd twórcy formularza, który sięgnął do rozporządzenia i ustalił przedział stawki wypadkowej na podstawie załącznika nr 2 bez uwzględnienia załącznika nr 1. A to powoduje, że formularz nie pozwala płatnikowi złożyć wniosku z prawidłowym stanem faktycznym, a więc jego rzeczywistą stawką składki wypadkowej. Miejmy nadzieję, że błąd ten zostanie naprawiony. ©℗
Podstawa prawna
• art. 15g ust. 2 oraz art. 15zzb ust. 4 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875)
• art. 16 oraz art. 22 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695)
• art. 27-36 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1205; ost.zm. M.P. z 2020 r. poz. 279)
• rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 757).
